मुंबईतील चमचमीत पदार्थांचा आणि पोटावरच्या चरबीचा संबंध: एका खास अभ्यासातून उलगडा!
MIT च्या संशोधकांनी काय शोधून काढलं?
कल्पना करा, तुम्ही तुमच्या आवडत्या रेस्टॉरंटमध्ये गेला आहात. मेनू पाहताय, आणि काय मागवायचं यावर विचार करताय. पण तुम्हाला माहीत आहे का, की तुम्ही काय निवडताय याचा संबंध तुमच्या आरोग्याशी, विशेषतः लठ्ठपणाशी असू शकतो? होय, हे अगदी खरं आहे! नुकताच मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) नावाच्या एका मोठ्या विद्यापीठातील संशोधकांनी असाच एक खूप महत्त्वाचा अभ्यास केला आहे. त्यांनी दाखवून दिलं आहे की, आपल्या आजूबाजूच्या स्थानिक रेस्टॉरंट्समध्ये (म्हणजे आपल्या शहरात किंवा गावात जी खाण्याची ठिकाणं आहेत, जिथे आपण मित्र-मैत्रिणींसोबत किंवा कुटुंबासोबत जातो) काय पदार्थ मिळतात, याचा संबंध थेट लोकांच्या लठ्ठपणाशी (Obesity) आहे.
हा अभ्यास काय सांगतो?
MIT च्या या अभ्यासात शास्त्रज्ञांनी खूप हुशारीने एका गोष्टीचा अभ्यास केला. त्यांनी वेगवेगळ्या शहरांतील रेस्टॉरंट्सच्या मेनूंचा अभ्यास केला. मेनूमध्ये कोणत्या प्रकारची पदार्थं जास्त आहेत, त्यांची नावं कशी आहेत, त्यांचं वर्णन कसं केलं आहे, या सगळ्या गोष्टी त्यांनी पाहिल्या.
त्यांना काय दिसलं?
- भाज्या आणि फळं कमी, तळलेले पदार्थ जास्त: ज्या शहरांमध्ये रेस्टॉरंट्समध्ये जास्त प्रमाणात तळलेले पदार्थ (उदा. फ्रेंच फ्राईज, भजी, समोसे) आणि जास्त चरबीयुक्त (Fatty) पदार्थ मिळतात, तिथे लठ्ठ लोकांची संख्याही जास्त आढळली.
- पदार्थांची नावं पण महत्त्वाची: नुसतं पदार्थ काय आहेत हे नाही, तर त्यांची नावं कशी ठेवली आहेत, याचं वर्णन कसं केलं आहे, हेसुद्धा महत्त्वाचं आहे. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या पदार्थाचं नाव ‘क्रिस्पी क्रंची फ्राइड चिकन’ असं असेल, तर लोकांना तो लगेच हवासा वाटतो. याउलट, जर ‘स्टीम्ड व्हेज सूप’ असं नाव असेल, तर कदाचित तेवढा लोकांचा कल त्याकडे नसेल.
- सगळं काही गरजेचं: शास्त्रज्ञांनी हेही पाहिलं की, जर रेस्टॉरंट्समध्ये पौष्टिक (Healthy) पदार्थ, जसे की सॅलड्स, भाज्यांचे पदार्थ, फळे यांचे पर्याय जास्त असतील, तर लोकांच्या आरोग्यावर चांगला परिणाम होतो.
मुलांसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठी हे का महत्त्वाचं आहे?
तुम्ही मुलं आणि विद्यार्थी आहात, म्हणजेच तुमचं शरीर अजून घडत आहे. या वयात योग्य खाणं-पिणं खूप महत्त्वाचं असतं.
- तुमच्या आवडीनिवडींवर परिणाम: आजकाल आपण अनेकदा बाहेर खातो, मग ते शाळेच्या डब्याऐवजी किंवा घरी खाण्याऐवजी असो. रेस्टॉरंट्समध्ये काय उपलब्ध आहे, हे तुमच्या आवडीनिवडींवर परिणाम करतं. जर तुम्हाला नेहमी तेलकट किंवा गोड पदार्थ खायला मिळाले, तर तुम्हाला इतर पौष्टिक पदार्थांची चव लागणार नाही.
- आरोग्याचा पाया: लहान वयात लठ्ठपणा वाढला, तर भविष्यात इतर अनेक आजार (उदा. शुगर, बीपी) होऊ शकतात. त्यामुळे, आतापासूनच आपण काय खातोय याकडे लक्ष देणं खूप गरजेचं आहे.
- शहराचं आरोग्य: MIT च्या या अभ्यासातून हेही समजतं की, आपल्या शहरात किंवा गावात आरोग्यपूर्ण खाण्याचे पर्याय किती उपलब्ध आहेत, हे सुद्धा महत्त्वाचं आहे. जर जास्त रेस्टॉरंट्स आरोग्यपूर्ण पदार्थ विकायला लागले, तर आपोआप लोकांचं आरोग्य सुधारेल.
मग आपण काय करायचं?
- जाणीवपूर्वक निवड करा: जेव्हा तुम्ही बाहेर खायला जाल, तेव्हा मेनू नीट वाचा. फक्त नावांवर जाऊ नका, त्यामध्ये काय घटक आहेत याचा विचार करा.
- पौष्टिक पर्यायांची मागणी करा: जर तुम्हाला मेनूमध्ये चांगले पर्याय दिसत नसतील, तर तुम्ही रेस्टॉरंट मालकांना किंवा कर्मचाऱ्यांना सांगा की तुम्हाला भाज्या किंवा फळं असलेले पदार्थ हवे आहेत. तुमची मागणी त्यांना नवीन पदार्थ बनवायला प्रोत्साहित करू शकते.
- घरच्या जेवणाला महत्त्व द्या: शक्यतोवर घरच्या जेवणाला प्राधान्य द्या. आई-बाबांनी बनवलेलं जेवण नेहमीच पौष्टिक असतं.
- मित्रांना सांगा: तुमच्या मित्रांना आणि कुटुंबालाही या अभ्यासाबद्दल सांगा. मग सर्वजण मिळून आरोग्याला प्राधान्य देऊ शकता.
विज्ञान कसं मदत करतं?
MIT च्या शास्त्रज्ञांनी हा अभ्यास करून आपल्याला एक महत्त्वाचा संदेश दिला आहे. विज्ञानात असे अनेक अभ्यास होत असतात, जे आपल्याला आपल्या जीवनातील छोट्या-छोट्या गोष्टींचा मोठ्या गोष्टींशी असलेला संबंध समजावून सांगतात. हे समजून घेतल्यामुळे आपण आपल्या आरोग्याबद्दल आणि आपल्या सभोवतालच्या जगाबद्दल अधिक जागरूक होऊ शकतो.
तुम्हीही आजूबाजूला काय चाललं आहे, त्याचा अभ्यास करू शकता. नवीन गोष्टी शिकू शकता आणि त्यातून आपल्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवू शकता. तर, पुढच्या वेळी जेव्हा तुम्ही रेस्टॉरंटमध्ये जाल, तेव्हा फक्त चवीचा नाही, तर आरोग्याचाही विचार नक्की करा!
Study shows a link between obesity and what’s on local restaurant menus
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-11 15:35 ला, Massachusetts Institute of Technology ने ‘Study shows a link between obesity and what’s on local restaurant menus’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.