कर्करोगाशी लढण्यासाठी शरीरातच तयार होणाऱ्या CAR-T पेशी: उंदरांवरील अभ्यासात सुरक्षित आणि प्रभावी
स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीने १६ जुलै २०२५ रोजी प्रसिद्ध केलेल्या वृत्तानुसार, कर्करोगाशी लढण्यासाठी शरीरातच तयार केल्या जाणाऱ्या CAR-T पेशी (Chimeric Antigen Receptor T-cells) उंदरांवरील प्रयोगांमध्ये सुरक्षित आणि प्रभावी ठरल्या आहेत. हे संशोधन कर्करोगावरील उपचारांमध्ये एक नवीन आशादायक दिशा दर्शवते.
CAR-T पेशी म्हणजे काय?
CAR-T पेशी हा कर्करोग उपचारातील एक प्रगत प्रकार आहे. यामध्ये रुग्णाच्या शरीरातील T-पेशी (T-cells), ज्या रोगप्रतिकारशक्तीचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत, त्यांना प्रयोगशाळेत जनुकीय पद्धतीने बदलले जाते. या बदललेल्या T-पेशींना CAR (Chimeric Antigen Receptor) नावाची रचना जोडली जाते. ही रचना कर्करोगाच्या पेशींवरील विशिष्ट अँटीजेन्स (antigens) ओळखण्यास आणि त्यांना नष्ट करण्यास मदत करते. पारंपरिक CAR-T उपचार पद्धतीमध्ये, रुग्णाच्या शरीरातून T-पेशी काढून, त्यांना प्रयोगशाळेत बदलून, पुन्हा रुग्णाच्या शरीरात सोडले जाते. या प्रक्रियेला बराच वेळ लागतो आणि ती खर्चिकही असते.
नवीन संशोधन काय सांगते?
स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीच्या संशोधकांनी एक नवीन पद्धत विकसित केली आहे, ज्यामध्ये CAR-T पेशी रुग्णाच्या शरीरातच तयार केल्या जातात. या पद्धतीमध्ये, CAR-T पेशी तयार करण्यासाठी आवश्यक जनुकीय साहित्य (genetic material) एका विशिष्ट उपकरणाद्वारे (device) उंदराच्या शरीरात सोडले जाते. हे उपकरण उंदराच्या रक्तातील T-पेशींना लक्ष्य करते आणि त्यांना कर्करोग-विरोधी CAR-T पेशींमध्ये रूपांतरित करते.
अभ्यासाचे निष्कर्ष:
- सुरक्षितता: या नवीन पद्धतीने तयार केलेल्या CAR-T पेशी उंदरांमध्ये सुरक्षित असल्याचे आढळून आले. त्यांच्यामुळे शरीरात कोणतीही गंभीर दुष्परिणाम दिसून आले नाहीत.
- प्रभावीता: कर्करोगाच्या पेशींना लक्ष्य करून त्यांना नष्ट करण्याच्या क्षमतेत या पेशी अत्यंत प्रभावी ठरल्या. ज्या उंदरांना हा उपचार देण्यात आला, त्यांच्यामध्ये कर्करोगाच्या गाठींचा (tumors) आकार लक्षणीयरीत्या कमी झाला आणि काही प्रकरणांमध्ये कर्करोग पूर्णपणे बरा झाल्याचेही दिसून आले.
या संशोधनाचे महत्त्व:
हे संशोधन अनेक कारणांसाठी महत्त्वाचे आहे:
- सोपी आणि वेगवान प्रक्रिया: शरीरातच CAR-T पेशी तयार झाल्यामुळे, पारंपरिक पद्धतीची वेळखाऊ आणि गुंतागुंतीची प्रक्रिया टाळता येते. यामुळे रुग्णांना लवकर उपचार मिळण्यास मदत होईल.
- कमी खर्चिक: प्रयोगशाळेतील क्लिष्ट प्रक्रिया टाळल्यामुळे उपचाराचा खर्च कमी होण्याची शक्यता आहे.
- अधिक सुलभता: ही पद्धत अधिक सुलभ असल्याने, भविष्यात कर्करोगाच्या उपचाराची व्याप्ती वाढू शकते.
- नवीन आशा: कर्करोगाच्या उपचारामध्ये ही एक महत्त्वाची प्रगती आहे, जी रुग्णांसाठी नवीन आशा घेऊन आली आहे.
पुढील वाटचाल:
सध्या हे संशोधन उंदरांवर करण्यात आले असले, तरी याचे निष्कर्ष अत्यंत आशादायक आहेत. या पद्धतीची मानवांवरील चाचणी (clinical trials) लवकरच सुरू होण्याची अपेक्षा आहे, जेणेकरून कर्करोगाच्या उपचारासाठी ही नवीन पद्धत खऱ्या अर्थाने वापरली जाऊ शकेल. जर हे संशोधन यशस्वी झाले, तर कर्करोग उपचाराच्या क्षेत्रात एक क्रांती घडेल आणि लाखो रुग्णांना याचा फायदा होईल.
स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीचे हे संशोधन कर्करोग संशोधनाच्या दिशेने एक मोठे पाऊल आहे आणि भविष्यात यातून आणखी चांगल्या उपचारांची निर्मिती होण्याची शक्यता आहे.
Cancer-fighting CAR-T cells generated in the body prove safe and effective in mice
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
‘Cancer-fighting CAR-T cells generated in the body prove safe and effective in mice’ Stanford University द्वारे 2025-07-16 00:00 वाजता प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख नम्र भाषेत लिहा. कृपया मराठीत फक्त लेखासह उत्तर द्या.