न्यूयॉर्क, २६ जून २०२५ – हार्वर्ड युनिव्हर्सिटीने आज ‘अमेरिकन लोकांच्या भावना: एकांतातून मैत्रीकडे’ (What Americans Say About Loneliness) नावाचा एक नवीन आणि महत्त्वाचा अहवाल प्रकाशित केला. हा अहवाल खास मुला-मुलींसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठी सोप्या भाषेत तयार करण्यात आला आहे, जेणेकरून त्यांना विज्ञान आणि समाजातील महत्त्वाच्या विषयांबद्दल माहिती मिळेल आणि त्यात रुची वाढेल.
एकाकीपणा म्हणजे काय?
एकाकीपणा ही अशी भावना आहे जेव्हा आपल्याला कोणाची तरी आठवण येते, आपल्याला मित्र हवे असतात पण ते मिळत नाहीत. जसे की, तुम्हाला शाळेत मित्रांबरोबर खेळायला जायचे आहे, पण कोणीच सोबत नसेल, तर तुम्हाला एकाकी वाटू शकते. हा अहवाल सांगतो की, अमेरिकेत बऱ्याच लोकांना, विशेषतः लहान मुलांना आणि तरुणांना एकाकीपणा जाणवतो.
हार्वर्डच्या अभ्यासातून काय समजले?
हार्वर्डच्या वैज्ञानिकांनी अमेरिकेतल्या हजारो मुला-मुलींशी आणि तरुणांशी बोलून हा अभ्यास केला. त्यांनी विचारले की त्यांना कधी एकाकी वाटते का, आणि का वाटते?
- लहान मुलांना काय वाटते? लहान मुलांना अनेकदा शाळेत नवीन मित्र बनवताना किंवा खेळताना एकटेपणा जाणवतो. जेव्हा त्यांना त्यांच्या आवडीच्या गोष्टींसाठी कोणी सोबत नसते, तेव्हा त्यांना वाईट वाटते.
- विद्यार्थ्यांची अवस्था: हायस्कूल आणि कॉलेजच्या विद्यार्थ्यांना अभ्यासाचा ताण, नवीन ठिकाणी जाणे (उदा. हॉस्टेलमध्ये राहणे) किंवा मित्र-मैत्रिणींशी नातेसंबंध टिकवून ठेवणे यासारख्या कारणांमुळे एकाकीपणा येऊ शकतो. सोशल मीडियामुळेही काहीवेळा तुलना करून जास्त एकटेपणा जाणवू शकतो.
विज्ञान आणि एकाकीपणा यांचा संबंध काय?
तुम्हाला प्रश्न पडेल की, एकाकीपणा आणि विज्ञान याचा काय संबंध? तर, विज्ञान आपल्याला एकाकीपणाची कारणे समजून घ्यायला आणि त्यावर उपाय शोधायला मदत करते.
- मेंदूचा अभ्यास: वैज्ञानिक मेंदूचा अभ्यास करून हे समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात की, जेव्हा आपल्याला एकाकी वाटते, तेव्हा मेंदूमध्ये काय बदल होतात. यामुळे आपल्याला भावना कशा काम करतात हे कळते.
- सामाजिक शास्त्र: समाजशास्त्रज्ञ (Sociologists) आणि मानसशास्त्रज्ञ (Psychologists) हे अभ्यासतात की, समाज आणि लोक एकमेकांशी कसे जोडलेले असतात. ते हे समजून घेतात की, लोकांना एकत्र आणण्यासाठी आणि मैत्री वाढवण्यासाठी काय करता येईल.
- तंत्रज्ञान: सोशल मीडिया आणि इतर तंत्रज्ञान आपल्याला एकमेकांशी जोडायला मदत करतात, पण कधीकधी ते एकाकीपणा वाढवूही शकतात. वैज्ञानिक तंत्रज्ञानाचा वापर चांगल्या प्रकारे कसा करता येईल, यावरही काम करत आहेत.
तुम्ही काय करू शकता?
हा अहवाल आपल्याला काही महत्त्वाच्या गोष्टी शिकवतो:
- बोलणे महत्त्वाचे: जर तुम्हाला एकाकी वाटत असेल, तर तुमच्या आई-वडिलांशी, शिक्षकांशी किंवा मित्रांशी बोला. तुमच्या भावना व्यक्त केल्याने खूप मदत होते.
- नवीन गोष्टी शिका: नवीन छंद जोपासा, जसे की चित्रकला, संगीत, खेळ किंवा एखादी नवीन भाषा. यामुळे तुम्हाला नवीन मित्र बनवायला मिळतील.
- गट कार्यांमध्ये सहभागी व्हा: शाळेतील क्लब्स, खेळ किंवा इतर सामाजिक उपक्रमांमध्ये भाग घ्या. यामुळे तुम्हाला लोकांमध्ये मिसळायला आणि मैत्री करायला संधी मिळेल.
- सोशल मीडियाचा योग्य वापर: सोशल मीडियावर जास्त वेळ घालवण्याऐवजी, प्रत्यक्ष भेटून मित्र-मैत्रिणींशी बोला.
विज्ञान शिकण्याची नवी दिशा
हा अहवाल दर्शवतो की, विज्ञान केवळ प्रयोगशाळेपुरते मर्यादित नाही, तर ते आपल्या रोजच्या जीवनातील समस्या सोडवण्यासाठीही खूप उपयुक्त आहे. एकाकीपणासारख्या भावना समजून घेऊन त्यावर उपाय शोधणे हे सुद्धा विज्ञानाचे एक महत्त्वाचे कार्य आहे.
तुम्ही जर विज्ञानाचे विद्यार्थी असाल, तर या अहवालातून तुम्हाला प्रेरणा मिळू शकते. तुम्ही समाजातील लोकांसाठी, त्यांच्या भावना समजून घेण्यासाठी आणि त्यांचे जीवन चांगले बनवण्यासाठी विज्ञानाचा वापर कसा करू शकता, याचा विचार करा. मानवी नातेसंबंधांचा अभ्यास करणे, लोकांच्या गरजा समजून घेणे आणि त्यावर वैज्ञानिक उपाय शोधणे, हे सर्व विज्ञानाचेच भाग आहेत.
हार्वर्डच्या या अहवालामुळे मुला-मुलींना हे समजेल की, विज्ञान केवळ पुस्तकांमधील गोष्टी नाही, तर ते आपल्या भोवतीच्या जगाला अधिक चांगले बनवण्याचे एक शक्तिशाली साधन आहे. त्यामुळे, तुम्हीही विज्ञानात रुची घ्या आणि नवीन गोष्टी शिकत राहा!
What Americans say about loneliness
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-06-26 17:00 ला, Harvard University ने ‘What Americans say about loneliness’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.