“मुले गणितात जन्मतःच चांगली असतात” या कल्पनेला तडा!
हार्वर्ड विद्यापीठाचा नवा अभ्यास आणि विज्ञानाच्या जगात मुलींना प्रोत्साहन
दिनांक: ०३ जुलै २०२५ प्रकाशन: हार्वर्ड विद्यापीठ (Harvard University)
अनेक वर्षांपासून एक गोष्ट आपल्या समाजात खोलवर रुजलेली आहे की, ‘मुले गणितात मुलींपेक्षा जन्मतःच चांगली असतात.’ ही कल्पना आपल्या आजूबाजूला, शाळांमध्ये आणि अगदी घरातही ऐकायला मिळते. पण आता हार्वर्ड विद्यापीठाने केलेल्या एका नवीन आणि महत्त्वाच्या संशोधनाने या कल्पनेला जोरदार धक्का दिला आहे. ‘Mounting case against notion that boys are born better at math’ या नावाने प्रसिद्ध झालेल्या या अभ्यासातून हे स्पष्ट झाले आहे की, मुला-मुलींच्या गणितातील क्षमतेमध्ये जन्मतः काही फरक नसतो, तर तो समाजाच्या अपेक्षा आणि संधींमुळे निर्माण होतो.
काय सांगतो हा अभ्यास?
हार्वर्ड विद्यापीठाच्या संशोधकांनी अनेक वर्षांच्या अभ्यासानंतर हे निष्कर्ष काढले आहेत. त्यांनी अनेक देशांतील, विविध वयोगटातील मुला-मुलींच्या गणितातील प्रगतीचा आणि त्यांच्या दृष्टिकोनचा अभ्यास केला. या अभ्यासात असे आढळून आले की:
- जन्मजात फरक नाही: मुला-मुलींच्या मेंदूमध्ये गणितासारख्या विषयांसाठी आवश्यक असलेल्या क्षमतांमध्ये जन्मतः कोणताही फरक नसतो. मुला-मुलींची बुद्धी आणि शिकण्याची क्षमता सारखीच असते.
- सामाजिक अपेक्षांचा प्रभाव: समाजात असलेल्या ‘मुले गणितात चांगली असतात’ या चुकीच्या धारणेमुळे मुलींवर नकळत दबाव येतो. त्यांना वाटू शकते की ते या विषयात चांगले नसतील, ज्यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास कमी होतो. याउलट, मुलांना या विषयात चांगले असण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जाते, ज्यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास वाढतो.
- शिक्षकांचा आणि पालकांचा दृष्टिकोन: अनेकदा शिक्षक आणि पालक नकळतपणे मुला-मुलींना गणिताच्या बाबतीत वेगळ्या पद्धतीने वागवतात. उदाहरणार्थ, मुलांनी गणितात चुका केल्यास ते सहजपणे स्वीकारले जातात, पण मुलींनी चुका केल्यास त्यांना ‘त्यांच्यासाठी गणित अवघड आहे’ असे सांगितले जाते. हा दृष्टिकोन मुलींचा आत्मविश्वास कमी करतो.
- संधी आणि प्रोत्साहन: ज्या वातावरणात मुलींना गणितात आणि विज्ञानात समान संधी मिळते आणि त्यांना प्रोत्साहन दिले जाते, तिथे त्या मुलांइतकीच किंवा त्याहून अधिक चांगली कामगिरी करतात.
मुले आणि विद्यार्थी मित्रांनो, तुमच्यासाठी याचा अर्थ काय?
हा अभ्यास आपल्या सर्वांसाठी एक खूप महत्त्वाची गोष्ट शिकवतो.
- तुमच्यात काही कमी नाही: जर तुम्ही मुलगी असाल आणि तुम्हाला गणित किंवा विज्ञान अवघड वाटत असेल, तर लक्षात ठेवा की ती तुमची जन्मतःची कमजोरी नाही. तो केवळ तुमच्या आजूबाजूच्या वातावरणाचा आणि काही चुकीच्या समजुतींचा परिणाम असू शकतो.
- आत्मविश्वास ठेवा: स्वतःवर विश्वास ठेवा. तुम्हाला जे विषय आवडतात, ज्यात तुम्हाला रुची आहे, त्यात तुम्ही नक्कीच उत्कृष्ट कामगिरी करू शकता.
- प्रश्न विचारा: जर तुम्हाला गणितात किंवा विज्ञानात काही समजत नसेल, तर प्रश्न विचारायला घाबरू नका. शिक्षक, मित्र किंवा घरातील मोठ्यांची मदत घ्या.
- प्रयत्न करत रहा: कोणतीही गोष्ट शिकण्यासाठी सातत्यपूर्ण प्रयत्न आवश्यक असतात. गणित किंवा विज्ञान हे काही जादूचे विषय नाहीत, तर ते अभ्यासाने आणि सरावाने सोपे होतात.
विज्ञानाच्या जगात मुलींचे स्वागत!
हार्वर्डच्या या अभ्यासानंतर हे स्पष्ट झाले आहे की, विज्ञानाच्या आणि विशेषतः गणिताच्या जगात मुलींना कमी लेखण्याची गरज नाही. उलट, त्यांना प्रोत्साहन देऊन आणि समान संधी देऊन आपण त्यांच्यातील सुप्त क्षमतांना वाव देऊ शकतो.
- मुलींनो, घाबरू नका! तुम्हाला जर विज्ञान आणि गणित आवडत असेल, तर त्यात करिअर घडवण्याचे स्वप्न बघा. अनेक महान वैज्ञानिक, गणितज्ञ आणि अभियंता स्त्रिया होऊन गेल्या आहेत आणि आजही आहेत. तुम्हीही त्यापैकी एक होऊ शकता.
- मुलांनो, मदत करा! विज्ञानाच्या जगात मुलींना पुढे येण्यासाठी मुलांनी आणि पुरुषांनी त्यांना साथ देणे गरजेचे आहे. एकमेकांना प्रोत्साहन द्या.
निष्कर्ष:
“मुले गणितात जन्मतःच चांगली असतात” ही केवळ एक कल्पना आहे, वास्तव नाही. मुला-मुलींची क्षमता समान आहे. गरज आहे ती आपल्या दृष्टिकोन बदलण्याची, मुलींना समान संधी देण्याची आणि त्यांना विज्ञानाच्या जगात येण्यासाठी प्रोत्साहन देण्याची. हार्वर्डच्या या अभ्यासातून आपल्याला हीच प्रेरणा मिळते की, प्रत्येक मुला-मुलीमध्ये काहीतरी खास आहे आणि योग्य वातावरणात ते नक्कीच मोठे होऊन दाखवू शकतात. चला तर मग, विज्ञानाच्या या अद्भुत जगात सर्वांचे स्वागत करूया आणि एकत्र मिळून प्रगती करूया!
Mounting case against notion that boys are born better at math
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-03 15:57 ला, Harvard University ने ‘Mounting case against notion that boys are born better at math’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.