जपानचे ऊर्जा ध्येय: 2030 पर्यंत अक्षय ऊर्जेवर मोठा भर,日本貿易振興機構

जपानचे ऊर्जा ध्येय: 2030 पर्यंत अक्षय ऊर्जेवर मोठा भर

प्रस्तावना

जपान आपल्या ऊर्जा क्षेत्रात एक महत्त्वपूर्ण बदल घडवून आणण्याच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. जपान व्यापार प्रोत्साहन संस्थेने (JETRO) 4 जुलै 2025 रोजी प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार, जपानचा उद्देश 2030 पर्यंत आपल्या एकूण ऊर्जा क्षमतेपैकी मोठा भाग अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांमध्ये रूपांतरित करणे आहे. हा अहवाल जपानच्या ऊर्जा भविष्यासाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना दर्शवतो आणि या बदलाचे विविध पैलू समजून घेणे आवश्यक आहे.

मुख्य उद्दिष्ट: अक्षय ऊर्जेचा वाढता वाटा

या अहवालातील सर्वात महत्त्वाची बाब म्हणजे 2030 पर्यंत “एकूण स्थापित क्षमतेचा मोठा भाग अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांमध्ये रूपांतरित करणे”. याचा अर्थ असा की, जपान आता जीवाश्म इंधनावरील अवलंबित्व कमी करून सौर ऊर्जा, पवन ऊर्जा, जलविद्युत आणि भूऔष्णिक ऊर्जा यांसारख्या स्वच्छ आणि शाश्वत ऊर्जा स्त्रोतांवर अधिक लक्ष केंद्रित करणार आहे. हे लक्ष्य केवळ ऊर्जा सुरक्षा वाढवण्यासाठीच नाही, तर हवामान बदलाचा सामना करण्यासाठी आणि कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यासाठी देखील महत्त्वपूर्ण आहे.

लक्ष्य गाठण्यासाठी जपानची रणनीती

हा बदल एका रात्रीत होणार नाही. यासाठी जपानला अनेक पातळ्यांवर काम करावे लागेल:

• सौर ऊर्जेचा विस्तार: जपानमध्ये सौर ऊर्जेसाठी मोठी क्षमता आहे. यासाठी नवीन सौर ऊर्जा प्रकल्पांची उभारणी, छतांवर सौर पॅनेल लावण्यास प्रोत्साहन आणि जुन्या प्रकल्पांचे आधुनिकीकरण यावर भर दिला जाईल.
• पवन ऊर्जेचा विकास: विशेषतः ऑफशोअर (समुद्रातील) पवन ऊर्जा प्रकल्पांच्या विकासावर जपानचे लक्ष आहे. जपानच्या लांब किनारपट्टीमुळे या क्षेत्रात मोठी संधी आहे.
• इतर अक्षय ऊर्जा स्त्रोत: जलविद्युत, भूऔष्णिक ऊर्जा आणि बायोमास ऊर्जा यांसारख्या इतर अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांच्या वापरालाही प्रोत्साहन दिले जाईल. जपानकडे भूऔष्णिक ऊर्जेचे मोठे संभाव्य साठे आहेत, ज्याचा उपयोग वाढवला जाऊ शकतो.
• तंत्रज्ञानातील गुंतवणूक: अक्षय ऊर्जा तंत्रज्ञानाच्या संशोधन आणि विकासामध्ये गुंतवणूक करणे महत्त्वाचे ठरेल. अधिक कार्यक्षम सौर पॅनेल, प्रगत पवन टर्बाइन आणि ऊर्जा साठवणूक प्रणाली (Energy Storage Systems) विकसित करणे आवश्यक आहे.
• जाळे आणि पायाभूत सुविधा: वाढत्या अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांना ग्रिडशी जोडण्यासाठी आणि ऊर्जा वितरणाची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी आवश्यक पायाभूत सुविधांचे आधुनिकीकरण करणे गरजेचे आहे.
• धोरणात्मक पाठिंबा: सरकारकडून मिळणारे सबसिडी, कर सवलती आणि सुलभ नियमन यांसारखे धोरणात्मक पाठिंबा या बदलांना गती देतील.

या बदलाचे महत्त्व आणि फायदे

जपानने हे लक्ष्य का ठेवले असावे आणि याचे काय फायदे होऊ शकतात?

1. पर्यावरण संरक्षण: अक्षय ऊर्जा स्त्रोत कार्बन उत्सर्जन करत नाहीत, त्यामुळे हवामान बदलाशी लढा देण्यासाठी हा एक महत्त्वाचा उपाय आहे.
2. ऊर्जा सुरक्षा: जपान नैसर्गिक संसाधनांसाठी आयातीवर अवलंबून आहे. अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांवर अधिक अवलंबून राहिल्यास आयात कमी होईल आणि ऊर्जा सुरक्षा वाढेल.
3. आर्थिक संधी: अक्षय ऊर्जा क्षेत्रात नवीन रोजगार निर्मिती होईल. तसेच, या क्षेत्रातील तंत्रज्ञान निर्यात करण्याचीही संधी मिळेल.
4. ऊर्जा खर्च कमी: सुरुवातीला गुंतवणूक जास्त असली तरी, दीर्घकाळात अक्षय ऊर्जेचा खर्च जीवाश्म इंधनापेक्षा कमी असू शकतो.
5. नवोन्मेष (Innovation): या ध्येयामुळे नवीन तंत्रज्ञान आणि नवकल्पनांना चालना मिळेल.

आव्हाने आणि शक्यता

हे लक्ष्य गाठणे सोपे नाही. जपानसमोर काही आव्हाने आहेत:

• उच्च सुरुवातीची गुंतवणूक: अक्षय ऊर्जा प्रकल्पांसाठी सुरुवातीला मोठी गुंतवणूक लागते.
• जागेची उपलब्धता: सौर आणि पवन ऊर्जा प्रकल्पांसाठी पुरेशी जागा मिळवणे हे एक आव्हान असू शकते, विशेषतः दाट लोकवस्ती असलेल्या जपानसारख्या देशात.
• ऊर्जा साठवणूक: अक्षय ऊर्जेचे उत्पादन हवामानावर अवलंबून असते (उदा. ढगाळ दिवसात सौर ऊर्जा कमी). त्यामुळे निर्माण झालेली अतिरिक्त ऊर्जा साठवण्यासाठी आणि मागणीनुसार पुरवण्यासाठी प्रभावी ऊर्जा साठवणूक प्रणालीची आवश्यकता आहे.
• ग्रिड व्यवस्थापन: अक्षय ऊर्जेच्या अनियमित पुरवठ्यामुळे ग्रिड व्यवस्थापनात बदल करावे लागतील.

तरीही, जपानकडे आवश्यक तांत्रिक क्षमता, आर्थिक संसाधने आणि धोरणात्मक इच्छाशक्ती आहे. या बदलामुळे जपान एक स्वच्छ, अधिक सुरक्षित आणि शाश्वत ऊर्जा भविष्याकडे वाटचाल करेल अशी अपेक्षा आहे.

निष्कर्ष

JETRO च्या अहवालानुसार 2030 पर्यंत एकूण स्थापित क्षमतेचा मोठा भाग अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांमध्ये रूपांतरित करण्याचे जपानचे ध्येय हे एक धाडसी आणि दूरदृष्टीचे पाऊल आहे. हे केवळ पर्यावरणीय उद्दिष्ट नसून, देशाच्या आर्थिक आणि सामरिक भविष्यासाठीही महत्त्वपूर्ण आहे. या दिशेने जपानचे प्रयत्न जगभरातील इतर देशांसाठी प्रेरणादायी ठरू शकतात.

2030年までに総設備容量の大半を再生可能エネルギーに転換

AI ने बातमी दिली आहे.

खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:

2025-07-04 01:00 वाजता, ‘2030年までに総設備容量の大半を再生可能エネルギーに転換’ 日本貿易振興機構 नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.