Stanford University च्या ‘व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञां’ची कमाल: विज्ञानाच्या जगात नवीन क्रांती!
तुम्हाला माहीत आहे का? स्टीव्ह जॉब्स आणि बिल गेट्स यांच्यासारख्या महान शास्त्रज्ञांच्या कल्पनांमधून आज आपल्या हातात स्मार्टफोन आणि कॉम्प्युटर आले आहेत, ज्यांनी आपले जग खूप सोपे केले आहे. आता, स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीने (Stanford University) एक खूपच मजेदार आणि महत्त्वाचे काम केले आहे. त्यांनी ‘व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ’ (Virtual Scientists) तयार केले आहेत, जे आपल्याला विज्ञानातील अवघड प्रश्न सोडवायला मदत करतील. चला तर मग, या व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञांबद्दल आणि ते कसे काम करतात याबद्दल सोप्या भाषेत जाणून घेऊया!
‘व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ’ म्हणजे काय?
कल्पना करा की तुमच्याकडे एक खूप हुशार मित्र आहे, जो कॉम्प्युटरमध्ये राहतो! हाच आहे ‘व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ’. स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीमधील शास्त्रज्ञांनी खूप सारे माहिती (डेटा) आणि काही खास नियम कॉम्प्युटरला शिकवले आहेत. हे कॉम्प्युटर आता माणसांप्रमाणे विचार करू शकतात आणि विज्ञानातील मोठे मोठे प्रॉब्लेम्स सोडवू शकतात. हे शास्त्रज्ञ खूप वेगाने शिकतात आणि त्यांना कंटाळाही येत नाही!
हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ काय करतात?
आपल्या शरीरात अनेक छोटे छोटे भाग असतात, जसे की पेशी (Cells). या पेशींचे काम कसे चालते, त्या आजारी कशा पडतात किंवा त्या कशा निरोगी राहतात, यासारख्या गोष्टी समजून घेणे खूप अवघड असू शकते. पण आपले हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ हे काम खूप सोप्या पद्धतीने करू शकतात.
- समस्या समजून घेणे: ते जीवशास्त्रातील (Biology) खूप गुंतागुंतीचे प्रश्न, जसे की एखादा रोग कसा होतो किंवा त्यावर औषध कसे तयार करावे, हे समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात.
- नवीन कल्पना शोधणे: शास्त्रज्ञ जसे प्रयोगशाळेत (Laboratory) नवनवीन प्रयोग करतात, तसेच हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ डेटाचा अभ्यास करून नवीन कल्पना शोधतात.
- वेगाने काम करणे: माणसांना जिथे अनेक वर्षे लागू शकतील, ते काम हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ काही दिवसांत किंवा आठवड्यांत करू शकतात.
- चुका कमी करणे: ते चुका कमी करतात, कारण ते वारंवार डेटा तपासून पाहू शकतात.
हे कसे शक्य झाले?
यासाठी ‘लार्ज लँग्वेज मॉडेल्स’ (Large Language Models – LLMs) नावाच्या खास प्रकारच्या कॉम्प्युटर प्रोग्रामचा वापर केला आहे. तुम्ही जसे Google, Alexa किंवा Siri शी बोलता, त्याचप्रमाणे हे LLMs सुद्धा शब्दांना आणि माहितीला समजून घेतात. पण हे LLMs खूपच जास्त शक्तिशाली आहेत. त्यांना विज्ञानातील लाखो पुस्तके, लेख आणि संशोधने शिकवली आहेत. त्यामुळे ते विज्ञानातील अवघड गोष्टींवर विचार करू शकतात.
मुलांसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठी याचा अर्थ काय?
- विज्ञानाची आवड वाढेल: हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ विज्ञानाला अधिक मजेदार आणि सोपे बनवतील. तुम्हाला विज्ञानाचे नियम किंवा अवघड संकल्पना समजून घेणे सोपे जाईल.
- नवीन शोध सोपे होतील: भविष्यात, डॉक्टर आणि शास्त्रज्ञ या व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञांच्या मदतीने नवीन औषधे, नवनवीन तंत्रज्ञान आणि रोगांवरचे उपाय लवकर शोधू शकतील.
- शिक्षण अधिक चांगले होईल: शाळांमध्येही याचा उपयोग होऊ शकतो. शिक्षक तुम्हाला अवघड गोष्टी सोप्या पद्धतीने समजावण्यासाठी या तंत्रज्ञानाचा वापर करू शकतील.
- तुम्हीही शास्त्रज्ञ बनू शकता: आज जे तंत्रज्ञान तुम्हाला मोठे वाटत आहे, ते उद्या तुम्हाला सोपे वाटेल. तुम्हीही भविष्यात अशाच प्रकारे विज्ञानात नवीन शोध लावणारे शास्त्रज्ञ बनू शकता!
हे तंत्रज्ञान आपल्याला कुठे घेऊन जाईल?
हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ आपल्या भविष्याला नक्कीच बदलणार आहेत. जसे आधी लोकं एकमेकांशी बोलण्यासाठी पत्रं लिहायचे आणि नंतर फोन आले, तसेच आता सायन्सच्या जगात हे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ एक क्रांती घडवणार आहेत. हे सर्व स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटीच्या शास्त्रज्ञांचे खूप मोठे यश आहे.
तुम्ही काय करू शकता?
जर तुम्हाला विज्ञानात आवड असेल, तर आत्ताच नवीन गोष्टी शिकायला सुरुवात करा. कॉम्प्युटर कसे काम करतात, इंटरनेटवर माहिती कशी शोधायची, हे जाणून घ्या. कोण जाणे, उद्या तुम्हीच असे व्हर्च्युअल शास्त्रज्ञ तयार कराल किंवा त्यांच्यासोबत काम कराल! विज्ञान हे खूपच रोमांचक आहे आणि आता ते आपल्यासाठी आणखी सोपे होणार आहे. त्यामुळे, घाबरू नका, विज्ञानाशी मैत्री करा आणि भविष्यासाठी सज्ज व्हा!
Researchers create ‘virtual scientists’ to solve complex biological problems
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-29 00:00 ला, Stanford University ने ‘Researchers create ‘virtual scientists’ to solve complex biological problems’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.