रोबोटिक हात आणि जादूची कांडी: EXTENDER प्रकल्प आणि नवीन आशा!
कल्पना करा, तुमच्याकडे एक जादूची कांडी आहे, जी तुम्ही फक्त विचार करून हलवू शकता! आणि ती जादूची कांडी म्हणजे एक रोबोटचा हात, जो तुमच्यासाठी वस्तू उचलू शकतो, दरवाजा उघडतो, अगदी तुम्हाला हवी ती गोष्ट आणून देतो. हे स्वप्न आता पूर्ण होऊ शकतं, कारण सोरबोन विद्यापीठातील (Sorbonne University) शास्त्रज्ञांनी ‘EXTENDER’ नावाचा एक अद्भुत प्रकल्प तयार केला आहे!
EXTENDER म्हणजे काय?
‘EXTENDER’ हा एक असा खास रोबोटिक हात आहे, ज्याला आपण आपल्या विचारांनी किंवा डोळ्यांच्या नजरेने नियंत्रित करू शकतो. ज्या लोकांना हात किंवा पाय वापरण्यास त्रास होतो, किंवा जे लोक पूर्णपणे परावलंबी आहेत, त्यांच्यासाठी हा प्रकल्प एक मोठी मदत ठरू शकतो. Think of it as a helping hand, a helping arm, that can do many things for you.
हे कसं काम करतं?
हा प्रकल्प खूपच खास आहे. शास्त्रज्ञांनी दोन मुख्य मार्ग शोधले आहेत, ज्यांनी आपण या रोबोटिक हाताला नियंत्रित करू शकतो:
-
विचारांची शक्ती (Brain-Computer Interface – BCI): जसं आपण विचार करतो आणि आपले हात-पाय हलवतो, त्याचप्रमाणे EXTENDER देखील आपल्या विचारांना ओळखू शकतं! यासाठी डोक्यावर खास सेन्सर्स (sensors) लावलेले असतात, जे आपल्या मेंदूतील विद्युत लहरी (brain waves) वाचतात. या लहरींना मग संगणकाच्या मदतीने रोबोटिक हाताच्या हालचालींमध्ये रूपांतरित केलं जातं. म्हणजे, जर तुम्हाला कप उचलायचा असेल, तर फक्त विचार करा आणि रोबोटचा हात तुमच्यासाठी तो काम करेल! हे अगदी सायन्स फिक्शन (science fiction) चित्रपटांसारखं आहे, नाही का?
-
डोळ्यांची नजर (Eye Tracking): काही वेळा विचारांपेक्षा डोळ्यांची नजर जास्त सोपी असते. EXTENDER एक खास कॅमेरा वापरतो, जो तुम्ही कुठे बघत आहात हे ओळखतो. समजा, तुम्हाला टेबलावर ठेवलेला पेन उचलायचा आहे. तुम्ही त्या पेनकडे डोळ्यांनी बघितलं, की रोबोटचा हात आपोआप त्या पेनकडे जाईल आणि तुम्हाला हवा असल्यास तो उचलून देईल. हे खूप सोपं आणि सरळ आहे!
EXTENDER प्रकल्प कशासाठी आहे?
हा प्रकल्प विशेषतः अशा लोकांसाठी बनवला आहे, ज्यांना शारीरिक मर्यादांमुळे रोजची कामं करणं कठीण जातं.
- स्वावलंबन: लोकांना इतरांवर अवलंबून राहावं लागत नाही. ते स्वतःची कामं करू शकतात.
- रोजच्या जीवनातील मदत: जेवण खाणं, कपडे घालणं, पुस्तकं वाचणं, खोलीत फिरणं यांसारखी अनेक कामं ते स्वतः करू शकतात.
- जीवनमान सुधारणे: यामुळे लोकांचं जीवन अधिक सोपं, आनंदी आणि स्वावलंबी बनतं.
या प्रकल्पाचे महत्त्व काय?
‘EXTENDER’ प्रकल्प राष्ट्रीय नवोपक्रम रोबोटिक्स स्पर्धा (Concours national d’innovation en robotique) जिंकला आहे. याचा अर्थ काय? याचा अर्थ असा की, हा प्रकल्प खूपच चांगला आहे आणि त्याला सरकारकडून आणि शास्त्रज्ञांकडून मोठी मान्यता मिळाली आहे. हे दाखवून देतं की, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून आपण मानवी जीवन किती चांगलं करू शकतो.
तुम्ही काय शिकू शकता?
हा प्रकल्प आपल्याला विज्ञानातल्या तीन महत्त्वाच्या गोष्टी शिकवतो:
- कल्पनाशक्ती (Imagination): शास्त्रज्ञांनी विचार केला की, आपण तंत्रज्ञानाने लोकांना कशी मदत करू शकतो. त्यांची कल्पनाशक्तीच EXTENDER सारखा अद्भुत शोध घेऊन आली.
- समस्या सोडवणे (Problem Solving): ज्या लोकांना त्रास होतो, त्यांच्यासाठी सोप्या उपाय शोधणे हे विज्ञानाचं एक महत्त्वाचं काम आहे.
- तंत्रज्ञानाचा चांगला वापर (Good Use of Technology): रोबोटिक्स आणि आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (Artificial Intelligence) सारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर लोकांचं जीवन सुधारण्यासाठी कसा करता येतो, हे EXTENDER आपल्याला शिकवतं.
तुम्हाला विज्ञानात रस आहे का?
जर तुम्हाला हे वाचून मजा वाटली असेल, तर हे लक्षात ठेवा की विज्ञान आणि तंत्रज्ञान खूपच मनोरंजक आहेत. EXTENDER सारखे प्रकल्प हे फक्त सुरुवात आहे. भविष्यात अजून कितीतरी आश्चर्यकारक गोष्टी होण्याची शक्यता आहे.
- तुम्ही स्वतःसाठी नवीन रोबोट्स बनवू शकता.
- तुम्ही असं तंत्रज्ञान शोधू शकता, जे लोकांना आणखी मदत करेल.
- तुम्ही सायन्स फिक्शन कथांमधील गोष्टींना सत्यात उतरवू शकता.
यासाठी तुम्हाला काय करायचं आहे? फक्त जिज्ञासू राहा, प्रश्न विचारा आणि नवीन गोष्टी शिकायला तयार राहा! आजचं विज्ञान हे उद्याचं भविष्य आहे, आणि ते भविष्य घडवणारे तुम्हीच आहात!
EXTENDER हा प्रकल्प म्हणजे फक्त एक रोबोटचा हात नाही, तर तो एका चांगल्या, स्वावलंबी आणि आनंदी भविष्याची आशा आहे. चला तर मग, विज्ञानाच्या जगात डोकावून पाहूया आणि काहीतरी नवीन निर्माण करूया!
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-01-21 09:51 ला, Sorbonne University ने ‘Contrôler un bras robot pour le handicap : le projet EXTENDER lauréat du Concours national d’innovation en robotique’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.