नातेसंबंधांपलीकडील काळजी: डीमेन्शिया (स्मृतिभ्रंश) काळजीमध्ये अपारंपरिक काळजीवाहूंची वाढती भूमिका – मिशिगन विद्यापीठाच्या अभ्यासातून नवीन विचार करण्याची गरज
प्रस्तावना
स्मृतिभ्रंश (Dementia) हा एक असा आजार आहे जो केवळ व्यक्तीच्या आठवणींवरच नव्हे, तर त्यांच्या दैनंदिन जीवनावर आणि त्यांच्यावर अवलंबून असलेल्या लोकांवरही मोठा परिणाम करतो. जसजसे जगभरात स्मृतिभ्रंश असलेल्या लोकांची संख्या वाढत आहे, तसतसे त्यांच्या काळजीची गरजही वाढत आहे. पारंपारिकपणे, कुटुंब सदस्य, विशेषतः पत्नी किंवा मुले, हे स्मृतिभ्रंश असलेल्या व्यक्तींचे मुख्य काळजीवाहू म्हणून भूमिका बजावतात. तथापि, मिशिगन विद्यापीठाने (University of Michigan) २९ जुलै २०२५ रोजी प्रकाशित केलेल्या एका अभ्यास अहवालानुसार, “केअर बियॉन्ड किन: यू-एम स्टडी अर्ज रिथिंक ॲज नॉन-ट्रॅडिशनल केअरगिव्हर्स स्टेप अप इन डीमेन्शिया केअर”, या परिस्थितीत एक लक्षणीय बदल दिसून येत आहे. आता नातेसंबंधांमध्ये नसलेले, म्हणजेच मित्र, शेजारी किंवा इतर समाजातील सदस्यही स्मृतिभ्रंश असलेल्या व्यक्तींची काळजी घेण्यास पुढे येत आहेत. हा अभ्यास अशा अपारंपरिक काळजीवाहूंच्या (Nontraditional Caregivers) वाढत्या भूमिकेवर प्रकाश टाकतो आणि स्मृतिभ्रंश काळजीच्या दृष्टिकोनमध्ये नवीन विचार करण्याची गरज व्यक्त करतो.
अभ्यासाचे मुख्य निष्कर्ष
मिशिगन विद्यापीठाच्या या अभ्यासाने खालील प्रमुख निष्कर्ष मांडले आहेत:
-
अपारंपरिक काळजीवाहूंची वाढती संख्या: अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, स्मृतिभ्रंश असलेल्या व्यक्तींच्या काळजीमध्ये कुटुंबाबाहेरील लोकांचा सहभाग वाढत आहे. यामध्ये मित्र, शेजारी, समुदायातील स्वयंसेवक आणि अगदी व्यावसायिक नसलेले पण प्रेमळ संबंध असलेले व्यक्तींचाही समावेश होतो. हे बदल कौटुंबिक संरचनेतील बदल, कुटुंबातील सदस्यांची भौगोलिक विखुरलेलीता आणि वाढत्या आयुर्मानामुळे असू शकतात.
-
अपारंपरिक काळजीवाहूंची भूमिका आणि जबाबदाऱ्या: हे काळजीवाहू केवळ भावनिक आधारच देत नाहीत, तर अनेकदा दैनंदिन कामांमध्येही मदत करतात. यामध्ये औषधोपचार, जेवण बनवणे, डॉक्टरांकडे घेऊन जाणे, घराची देखभाल करणे आणि सामाजिक उपक्रमांमध्ये सहभागी होण्यास प्रोत्साहन देणे यासारख्या गोष्टींचा समावेश असतो.
-
आव्हानं आणि गरजा: अपारंपरिक काळजीवाहू अनेकदा अधिकृत प्रशिक्षण किंवा समर्थनाशिवाय ही भूमिका स्वीकारतात. यामुळे त्यांना भावनिक, शारीरिक आणि आर्थिक आव्हानांना सामोरे जावे लागते. अभ्यासात असेही निदर्शनास आले आहे की, या काळजीवाहूंना योग्य माहिती, प्रशिक्षण आणि मदतीची आवश्यकता आहे. त्यांना येणाऱ्या तणावाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी आणि त्यांच्या कामाला प्रोत्साहन देण्यासाठी अधिक संसाधने उपलब्ध करून देणे गरजेचे आहे.
-
पारंपारिक काळजीवाहूंवरील ताण कमी करण्याची क्षमता: अपारंपरिक काळजीवाहूंच्या सहभागामुळे पारंपरिक काळजीवाहूंवरील (उदा. पत्नी, मुले) कामाचा आणि भावनिक ताण कमी होण्यास मदत होऊ शकते. यामुळे कुटुंबांना अधिक चांगल्या प्रकारे समर्थन मिळू शकते.
नवीन विचार करण्याची गरज (Re-think)
हा अभ्यास स्मृतिभ्रंश काळजीच्या सध्याच्या पद्धतींवर पुनर्विचार करण्याचे आवाहन करतो. पारंपरिक कुटुंब-आधारित काळजी मॉडेल आता पुरेसे ठरू शकत नाही, कारण समाजातील बदलत्या गरजा आणि कौटुंबिक रचना लक्षात घेणे आवश्यक आहे.
-
समुदाय-आधारित काळजी: स्मृतिभ्रंश काळजीमध्ये समुदाय-आधारित दृष्टिकोन स्वीकारणे महत्त्वाचे आहे. मित्र, शेजारी आणि स्वयंसेवक यांना काळजी प्रक्रियेत सक्रियपणे सहभागी करून घेण्यासाठी धोरणे आखली जावीत.
-
प्रशिक्षण आणि समर्थन: अपारंपरिक काळजीवाहूंना आवश्यक प्रशिक्षण, माहिती आणि भावनिक आधार पुरवण्यासाठी कार्यक्रम विकसित करण्याची गरज आहे. यामध्ये स्मृतिभ्रंसाबद्दल जागरूकता वाढवणे, काळजी घेण्याच्या तंत्रांचे प्रशिक्षण देणे आणि तणाव व्यवस्थापनासाठी मार्गदर्शन करणे समाविष्ट आहे.
-
संसाधनांचे वाटप: स्मृतिभ्रंश काळजीसाठी उपलब्ध असलेल्या सार्वजनिक आणि खाजगी संसाधनांमध्ये अपारंपरिक काळजीवाहूंचाही समावेश केला जावा. त्यांना कायदेशीर, आर्थिक आणि सामाजिक पाठबळ मिळणे आवश्यक आहे.
-
सामाजिक धोरणे: स्मृतिभ्रंश काळजीला एक सामाजिक जबाबदारी म्हणून पाहिले जावे. यासाठीच्या सामाजिक धोरणांमध्ये अपारंपरिक काळजीवाहूंचा समावेश सुनिश्चित केला जावा.
निष्कर्ष
मिशिगन विद्यापीठाचा हा अभ्यास स्मृतिभ्रंश काळजीच्या भविष्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण दिशादर्शक आहे. अपारंपरिक काळजीवाहूंची वाढती भूमिका ही एक सकारात्मक बाब आहे, जी स्मृतिभ्रंश असलेल्या व्यक्तींना व्यापक सामाजिक पाठबळ मिळू शकते हे दर्शवते. तथापि, या नवीन वास्तवाला सामोरे जाण्यासाठी आणि या काळजीवाहूंना योग्य ते समर्थन देण्यासाठी आपल्या समाज, आरोग्य सेवा प्रणाली आणि धोरणकर्त्यांनी मिळून नवीन विचार करण्याची आणि कृती करण्याची नितांत गरज आहे. यामुळे स्मृतिभ्रंश असलेले लोक आणि त्यांची काळजी घेणारे सर्वचजण अधिक चांगल्या प्रकारे सन्मानाने आणि समर्थनाने जीवन जगू शकतील.
Care beyond kin: U-M study urges rethink as nontraditional caregivers step up in dementia care
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
‘Care beyond kin: U-M study urges rethink as nontraditional caregivers step up in dementia care’ University of Michigan द्वारे 2025-07-29 17:17 वाजता प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख नम्र भाषेत लिहा. कृपया मराठीत फक्त लेखासह उत्तर द्या.