NASA चे नवीन डोळे: पृथ्वीचे रहस्य उलगडणारे NISAR उपग्रह!
तुम्ही कधी विचार केला आहे का की आपली पृथ्वी कशी बदलते? कुठे पूर येतो, कुठे भूकंप होतो, कुठे ज्वालामुखीचा उद्रेक होतो किंवा कुठे डोंगर सरकतात? हे सर्व बदल खूप महत्त्वाचे आहेत आणि ते समजून घेणे आपल्याला भविष्यात मदत करू शकते. या सर्व गोष्टींचा अभ्यास करण्यासाठी NASA (National Aeronautics and Space Administration) नावाच्या एका मोठ्या अवकाश संस्थेने एक खास उपग्रह तयार केला आहे. त्याचे नाव आहे NISAR (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar).
NISAR काय आहे आणि तो काय करणार आहे?
NISAR हा एक खूप हुशार उपग्रह आहे. तो आपल्या पृथ्वीचे खूप बारकाईने निरीक्षण करणार आहे. जणू काही पृथ्वीचे हे एक नवीन ‘डोळे’ आहेत, जे पृथ्वीवर होणारे छोटे-मोठे बदलही टिपणार आहेत. NISAR ची खास गोष्ट म्हणजे तो ‘सिंथेटिक ॲपर्चर रडार’ (SAR) नावाचे तंत्रज्ञान वापरतो.
हे SAR तंत्रज्ञान कसे काम करते?
कल्पना करा की तुमच्याकडे एक अदृश्य प्रकाशकिरण आहे, जो पृथ्वीवर पाठवला जातो आणि परत येतो. NISAR असाच एक शक्तिशाली रडार किरण पृथ्वीवर पाठवतो. हा किरण पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरून परावर्तित होऊन परत उपग्रहाकडे येतो. NISAR या परावर्तित किरणांचा अभ्यास करतो.
- काय मदत होते?
- पृथ्वीचा नकाशा: NISAR पृथ्वीच्या पृष्ठभागाचा खूप स्पष्ट नकाशा बनवू शकतो.
- बदलांची नोंद: यामुळे कुठे जमीन सरकतेय (landslides), बर्फ कसा वितळतोय (melting ice), कुठे पूर येण्याची शक्यता आहे किंवा ज्वालामुखीचा उद्रेक कधी होऊ शकतो, यांसारख्या गोष्टींची माहिती मिळते.
- आकाश निरभ्र नसले तरी चालते: रडार तंत्रज्ञानामुळे NISAR दिवस असो वा रात्र, ढग असोत वा नसोत, प्रत्येक वेळी पृथ्वीचे निरीक्षण करू शकतो. बाकीचे कॅमेरे ढगांमुळे किंवा अंधारामुळे बघू शकत नाहीत, पण NISAR नेहमीच ‘बघू’ शकतो.
NISAR हा फक्त NASA चा नाही, तर भारताचा पण साथीदार आहे!
NISAR हा उपग्रह NASA आणि भारताची ISRO (Indian Space Research Organisation) यांनी मिळून बनवला आहे. त्यामुळे हा उपग्रह फक्त अमेरिकेसाठीच नाही, तर आपल्या भारतासाठीही खूप महत्त्वाचा आहे. भारत आणि अमेरिका एकत्र येऊन पृथ्वीचे रक्षण करण्यासाठी आणि तिला अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी काम करत आहेत, हे खूप अभिमानास्पद आहे.
NISAR लाँच कधी होणार आहे?
NASA ने नुकतीच घोषणा केली आहे की NISAR उपग्रह 2025 च्या जुलै महिन्यात, म्हणजे 23 जुलै 2025 रोजी, रात्री 20:30 वाजता (भारतीय वेळेनुसार 24 जुलै 2025 रोजी सकाळी 06:00 वाजता) लाँच केला जाईल. हे प्रक्षेपण खूप रोमांचक असणार आहे, कारण एका शक्तिशाली रॉकेटमधून हा उपग्रह अवकाशात झेपावेल.
मुलांसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठी NISAR का महत्त्वाचा आहे?
- नवीन संधी: NISAR च्या मदतीने वैज्ञानिक पृथ्वीबद्दल खूप नवीन माहिती मिळवतील. ही माहिती आपल्याला नैसर्गिक आपत्त्यांना तोंड देण्यासाठी आणि पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासाठी मदत करेल.
- विज्ञान आणि तंत्रज्ञानात रुची: NISAR सारखे प्रकल्प पाहून तुम्हाला विज्ञान आणि तंत्रज्ञानामध्ये रुची निर्माण होऊ शकते. अवकाश संशोधन (space exploration), उपग्रह तंत्रज्ञान (satellite technology) आणि पृथ्वी विज्ञान (earth science) यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये काम करण्याची तुम्हाला प्रेरणा मिळू शकते.
- आपली पृथ्वी, आपली जबाबदारी: NISAR आपल्याला दाखवून देईल की आपली पृथ्वी किती सुंदर आणि किती नाजूक आहे. या माहितीमुळे आपण सर्वजण मिळून पर्यावरणाची काळजी घेण्यासाठी आणि पृथ्वीला वाचवण्यासाठी काय करू शकतो, याचा विचार करू शकतो.
तुम्ही काय करू शकता?
जेव्हा NISAR लाँच होईल, तेव्हा NASA आणि ISRO च्या वेबसाइट्सवर तुम्ही त्याचे थेट प्रक्षेपण (live launch) पाहू शकता. NISAR बद्दल अधिक माहिती मिळवा, त्याच्या कामाबद्दल वाचा. कदाचित यातूनच तुमचा एखादा मित्र किंवा तुम्ही स्वतः भविष्यात असेच नवीन उपग्रह बनवण्याचे किंवा अवकाशात पाठवण्याचे स्वप्न पाहाल!
NISAR हा केवळ एक उपग्रह नाही, तर पृथ्वी आणि मानवतेच्या भविष्यासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. चला, आपण सर्वजण मिळून या रोमांचक प्रवासाचे साक्षीदार होऊया!
NASA Sets Launch Coverage for Earth-Tracking NISAR Satellite
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-23 20:30 ला, National Aeronautics and Space Administration ने ‘NASA Sets Launch Coverage for Earth-Tracking NISAR Satellite’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.