जपान आणि अमेरिका यांच्यातील सीमाशुल्क (Customs Duty) वाटाघाटी: १५% दरावर सहमती?
परिचय:
जपानमधील ‘जेट्रो’ (JETRO – Japan External Trade Organization) या संस्थेने दिनांक २४ जुलै २०२५ रोजी सकाळी ०५:५५ वाजता एक महत्त्वाची बातमी प्रकाशित केली आहे, त्यानुसार जपान आणि अमेरिका यांच्यातील सीमाशुल्क (Customs Duty) वाटाघाटींमध्ये महत्त्वपूर्ण प्रगती झाल्याचे संकेत मिळत आहेत. या वाटाघाटींमध्ये दोन्ही देशांमधील परस्पर सीमाशुल्क आणि अमेरिकेच्या २३२ कलमांतर्गत (Section 232) लागू करण्यात आलेले ऑटोमोबाईल व त्याचे सुटे भाग यांवरील सीमाशुल्क हे “मोस्ट फेवर्ड नेशन” (MFN) दरासह १५% पर्यंत कमी करण्यावर सहमती दर्शवली जाण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. या लेखात आपण या बातमीचा अर्थ, त्याचे संभाव्य परिणाम आणि संदर्भ सोप्या मराठी भाषेत समजून घेऊया.
बातमीचा मूळ गाभा:
JETRO नुसार, जपान आणि अमेरिका यांच्यात सीमाशुल्काबाबत चर्चा सुरू होती. या चर्चेचा उद्देश दोन्ही देशांमधील व्यापार सुलभ करणे आणि व्यापारी संबंध सुधारणे हा होता. चर्चेचा मुख्य मुद्दा हा दोन्ही देशांमधील “परस्पर सीमाशुल्क” (mutual customs duties) आणि अमेरिकेने राष्ट्रीय सुरक्षा कारणास्तव (Section 232) जपानमधून आयात होणाऱ्या ऑटोमोबाईल (गाड्या) आणि त्याच्या सुट्या भागांवर (parts) लावलेले सीमाशुल्क (tariff) हे १५% पर्यंत कमी करणे हा होता. ‘MFN’ (Most Favored Nation) दराचा उल्लेख महत्त्वाचा आहे, कारण याचा अर्थ असा की, हा दर दोन्ही देशांना एकमेकांबद्दल लागू होईल, जसे ते इतर देशांबद्दल लागू करतात.
महत्वाचे मुद्दे आणि त्यांचे स्पष्टीकरण:
-
परस्पर सीमाशुल्क (Mutual Customs Duties):
- अर्थ: जेव्हा दोन देश एकमेकांच्या वस्तूंवर जे सीमाशुल्क लावतात, त्याला परस्पर सीमाशुल्क म्हणतात. याचा अर्थ असा की, जपान अमेरिकेतून येणाऱ्या वस्तूंवर जे शुल्क लावते, त्याच धर्तीवर अमेरिका जपानमधून येणाऱ्या वस्तूंवर शुल्क लावते.
- सध्याची परिस्थिती (संभाव्य): या वाटाघाटींमध्ये हे शुल्क १५% पर्यंत कमी करण्याचा प्रस्ताव आहे. यामुळे दोन्ही देशांमधील आयात-निर्यात स्वस्त होण्यास मदत होईल.
-
२३२ कलम (Section 232 Tariff):
- अर्थ: अमेरिकेच्या ‘ट्रेड एक्सपांशन ऍक्ट १९६२’ (Trade Expansion Act of 1962) च्या २३२ कलमांतर्गत, अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष राष्ट्रीय सुरक्षा धोक्यात आणणाऱ्या आयातींवर शुल्क लादण्याचा किंवा ती मर्यादित करण्याचा अधिकार ठेवतात.
- ऑटोमोबाईल व सुटे भाग: या कलमांतर्गत, अमेरिकेने जपानमधून आयात होणाऱ्या गाड्या आणि त्यांच्या सुट्या भागांवर अतिरिक्त सीमाशुल्क लावले होते. हा एक व्यापारी तणावाचा मुद्दा बनला होता.
- प्रस्तावित बदल: या वाटाघाटींनुसार, हे २३२ कलमांतर्गत लादलेले शुल्क देखील १५% पर्यंत कमी होण्याची शक्यता आहे.
-
MFN (Most Favored Nation) दर:
- अर्थ: हा जागतिक व्यापार संघटनेच्या (WTO) नियमांनुसार एक मूलभूत तत्त्व आहे. याचा अर्थ असा की, एखादा देश ज्या देशाच्या वस्तूंना सर्वात अनुकूल (सर्वात कमी) सीमाशुल्क दर देतो, तोच दर त्याला इतर सर्व सदस्य देशांनाही द्यावा लागतो.
- या संदर्भात महत्त्व: जेव्हा जपान आणि अमेरिका एकमेकांना १५% चा दर देण्यावर सहमत होतील, तेव्हा तो दर “MFN” दराच्या संदर्भात असेल. याचा अर्थ असा की, यापुढे जपान अमेरिकेकडून येणाऱ्या वस्तूंवर जे शुल्क लावेल, तेच शुल्क तो इतर WTO सदस्य देशांकडून येणाऱ्या वस्तूंवरही (जर ते समान असतील तर) लावू शकेल, आणि याउलट अमेरिका देखील जपानला हाच MFN दर लागू करेल. हे जागतिक व्यापारातील समानतेसाठी महत्त्वाचे आहे.
-
१५% दरावर सहमती (Agreement on 15% Rate):
- अर्थ: दोन्ही देश हे ठरलेल्या वस्तू आणि सेवांवर १५% इतके सीमाशुल्क लावण्यास सहमत होण्याची शक्यता आहे. हा दर कमी असल्याने दोन्ही देशांमधील व्यापाराला चालना मिळेल.
- सध्याचे दर (संभाव्य): विशेषतः २३२ कलमांतर्गत जे दर लागू होते, ते १५% पेक्षा जास्त असू शकतात. त्यामुळे हा दर कमी करणे जपानसाठी फायदेशीर ठरू शकते.
या वाटाघाटींचे संभाव्य परिणाम:
-
जपानसाठी:
- निर्यात वाढ: जपानमधून अमेरिकेत निर्यात होणाऱ्या गाड्या आणि सुट्या भागांवरचे सीमाशुल्क कमी झाल्यास, जपानी कंपन्यांना अमेरिकेत स्वस्त दरात उत्पादन विकणे शक्य होईल, ज्यामुळे निर्यातीत वाढ होऊ शकते.
- व्यापारी तणाव कमी: २३२ कलमांतर्गत लादलेले शुल्क हे एक प्रमुख चिंतेचा विषय होते. यात घट झाल्यास दोन्ही देशांमधील व्यापारी संबंधातील तणाव कमी होण्यास मदत होईल.
- आयात स्वस्त: जपान अमेरिकेतून आयात होणाऱ्या वस्तूंवरचे शुल्क कमी करेल, त्यामुळे जपानमधील ग्राहकांसाठी आणि उद्योगांसाठी अमेरिकन वस्तू स्वस्त होतील.
-
अमेरिकेसाठी:
- जपानी तंत्रज्ञानाचा फायदा: जपानची ऑटोमोबाईल क्षेत्रातील प्रगती आणि तंत्रज्ञान हे जगप्रसिद्ध आहे. सीमाशुल्क कमी झाल्यास, अमेरिकन ग्राहक आणि कंपन्यांना जपानच्या उच्च-गुणवत्तेच्या उत्पादनांचा फायदा घेता येईल.
- आयात स्वस्त: जपानमधून येणारी वाहने आणि सुटे भाग स्वस्त झाल्यास अमेरिकेतील ऑटोमोबाईल उद्योगाला आणि ग्राहकांना याचा लाभ होईल.
- जागतिक व्यापारात सुधारणा: हा करार जागतिक व्यापार संघटनेच्या नियमांशी सुसंगत असल्याने, तो आंतरराष्ट्रीय व्यापारातील चांगल्या वातावरणाला प्रोत्साहन देईल.
-
जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी:
- व्यापार वाढ: जपान आणि अमेरिका या जगातील प्रमुख अर्थव्यवस्था आहेत. त्यांच्यातील व्यापार सुलभ झाल्यास त्याचा सकारात्मक परिणाम जागतिक व्यापारावर होईल.
- सुरक्षितता आणि स्थिरता: आंतरराष्ट्रीय व्यापारातील अडथळे दूर झाल्यास जागतिक आर्थिक व्यवस्थेत अधिक स्थिरता येऊ शकते.
निष्कर्ष:
JETRO द्वारे प्रकाशित झालेली ही बातमी जपान आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापार संबंधांसाठी एक सकारात्मक संकेत आहे. जर दोन्ही देशांनी परस्पर सीमाशुल्क आणि २३२ कलमांतर्गत लागू केलेले ऑटोमोबाईल व सुटे भाग यांवरील सीमाशुल्क १५% दरावर आणण्यास सहमती दर्शवली, तर यामुळे दोन्ही देशांमधील आर्थिक संबंध अधिक दृढ होतील, व्यापार वाढेल आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेलाही चालना मिळेल. हा करार म्हणजे जागतिकीकरण आणि मुक्त व्यापाराच्या दिशेने टाकलेले एक महत्त्वाचे पाऊल ठरू शकते. तथापि, ही केवळ एक “सहमती दर्शवली जाण्याची शक्यता” आहे, त्यामुळे अंतिम कराराचे तपशील आणि अंमलबजावणीकडे लक्ष ठेवणे महत्त्वाचे ठरेल.
日米関税協議、相互関税や232条自動車・同部品関税はMFN税率含め15％に
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-24 05:55 वाजता, ‘日米関税協議、相互関税や232条自動車・同部品関税はMFN税率含め15％に’ 日本貿易振興機構 नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.