युरोपियन रिसर्च लायब्ररी असोसिएशन (LIBER) द्वारे डिजिटल स्कॉलरशिप आणि डेटा सायन्सवरील मार्गदर्शक तत्त्वे प्रसिद्ध
नवी दिल्ली: युरोपियन रिसर्च लायब्ररी असोसिएशन (LIBER) या प्रतिष्ठित संस्थेने, संशोधन ग्रंथपालांसाठी (research librarians) डिजिटल स्कॉलरशिप (digital scholarship) आणि डेटा सायन्स (data science) या क्षेत्रांतील मार्गदर्शन करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण मार्गदर्शक तत्त्वे (guide) नुकतीच प्रसिद्ध केली आहेत. ही मार्गदर्शक तत्त्वे २३ जुलै २०२५ रोजी सकाळी ०८:५६ वाजता ‘करंट अवेयरनेस पोर्टल’ (Current Awareness Portal) द्वारे प्रकाशित करण्यात आली. या मार्गदर्शक तत्त्वांचा मुख्य उद्देश जगभरातील संशोधन ग्रंथपालांना या वेगाने बदलणाऱ्या डिजिटल युगात आवश्यक असलेले ज्ञान आणि कौशल्ये प्रदान करणे हा आहे.
डिजिटल स्कॉलरशिप आणि डेटा सायन्स म्हणजे काय?
-
डिजिटल स्कॉलरशिप: या संकल्पनेत डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करून संशोधन करणे, माहितीचे विश्लेषण करणे आणि ज्ञानाची निर्मिती करणे याचा समावेश होतो. यामध्ये डेटा व्हिज्युअलायझेशन, डिजिटल आर्काइव्ह्स, ऑनलाइन डेटाबेस आणि इतर डिजिटल साधनांचा वापर केला जातो.
-
डेटा सायन्स: डेटा सायन्स हे डेटा संकलन, विश्लेषण, अर्थ लावणे आणि त्यातून उपयुक्त निष्कर्ष काढणे यावर लक्ष केंद्रित करते. यामध्ये सांख्यिकी, संगणक विज्ञान आणि डोमेन-विशिष्ट ज्ञान यांचा संगम असतो. आजच्या जगात माहितीचा प्रचंड साठा उपलब्ध असल्याने, डेटा सायन्सचे महत्त्व वाढत चालले आहे.
LIBER मार्गदर्शक तत्त्वांचे महत्त्व:
LIBER च्या या नवीन मार्गदर्शक तत्त्वांमुळे संशोधन ग्रंथपालांना खालील बाबींमध्ये मदत होईल:
- नवीन तंत्रज्ञानाची ओळख: डिजिटल स्कॉलरशिप आणि डेटा सायन्समध्ये वापरल्या जाणाऱ्या नवीन तंत्रज्ञानाची आणि साधनांची माहिती मिळेल.
- कौशल्य विकास: ग्रंथपालांना डेटा विश्लेषण, डेटा व्हिज्युअलायझेशन, सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंट आणि डिजिटल प्रोजेक्ट मॅनेजमेंट यांसारखी कौशल्ये विकसित करण्यासाठी मार्गदर्शन मिळेल.
- संशोधनासाठी मदत: संशोधकांना त्यांच्या संशोधनासाठी आवश्यक असलेला डेटा शोधणे, त्याचे विश्लेषण करणे आणि त्याचे सादरीकरण करणे यासाठी ग्रंथपाल अधिक प्रभावीपणे मदत करू शकतील.
- डिजिटल साधनांचा वापर: ग्रंथालयांमध्ये उपलब्ध असलेल्या डिजिटल साधनांचा आणि सेवांचा प्रभावीपणे वापर कसा करावा, याबाबत ग्रंथपालांना ज्ञान मिळेल.
- ज्ञान प्रसार: ग्रंथपाल आता स्वतःच्या ज्ञान वाढीबरोबरच, संशोधकांना आणि विद्यार्थ्यांना डिजिटल साधनांचा वापर करून त्यांचे संशोधन अधिक प्रभावीपणे कसे करता येईल, याचे प्रशिक्षण देऊ शकतील.
मार्गदर्शक तत्त्वांची उद्दिष्ट्ये:
LIBER ची ही मार्गदर्शक तत्त्वे खालील प्रमुख उद्दिष्टांवर आधारित आहेत:
- संशोधन ग्रंथपालांना डिजिटल युगातील बदलांशी जुळवून घेण्यासाठी सक्षम करणे.
- संशोधन प्रक्रियेत डिजिटल साधनांचा आणि डेटा सायन्सचा वापर वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देणे.
- ग्रंथपालांना नवीन कौशल्ये शिकण्यासाठी आणि विकसित करण्यासाठी संधी उपलब्ध करून देणे.
- डिजिटल स्कॉलरशिप आणि डेटा सायन्सच्या क्षेत्रात आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सहकार्य वाढवणे.
पुढील वाटचाल:
LIBER द्वारे प्रकाशित केलेली ही मार्गदर्शक तत्त्वे संशोधन ग्रंथपालांसाठी एक मौल्यवान संसाधन ठरणार आहेत. या माध्यमातून जगभरातील ग्रंथालये आणि संशोधन संस्थांना डिजिटल स्कॉलरशिप आणि डेटा सायन्सच्या क्षेत्रात अधिक प्रगती साधण्यास मदत मिळेल. हे संशोधन आणि ज्ञान प्रसाराच्या दृष्टीने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे, जे भविष्यात अनेक नवकल्पनांना चालना देईल.
या संदर्भात अधिक माहितीसाठी, ‘करंट अवेयरनेस पोर्टल’ (Current Awareness Portal) वरील मूळ लेख तपासता येईल.
欧州研究図書館協会（LIBER）、研究図書館員のためのデジタル・スカラシップとデータサイエンスに関するガイドを公開
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-23 08:56 वाजता, ‘欧州研究図書館協会（LIBER）、研究図書館員のためのデジタル・スカラシップとデータサイエンスに関するガイドを公開’ カレントアウェアネス・ポータル नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.