तुमच्या वस्तू लपल्या तरीही त्या दिसतील! MIT चे नवीन जादुई तंत्रज्ञान
तुम्ही कधी खेळताना तुमच्या मित्राने एखादी वस्तू लपवली आहे का? ती वस्तू कुठे आहे हे न दिसताही तुम्हाला कशी सापडेल, याची कल्पना करा! आता MIT (Massachusetts Institute of Technology) नावाच्या एका मोठ्या विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी असेच एक अद्भुत तंत्रज्ञान शोधले आहे, ज्यामुळे आपण लपलेल्या वस्तूंचे आकार पाहू शकतो. हे विज्ञान इतके मजेशीर आहे की, ते पाहून तुम्हालाही विज्ञानात नक्कीच रुची वाटेल!
हे तंत्रज्ञान काय आहे?
कल्पना करा की, तुमच्या समोर एक भिंत आहे आणि त्या भिंतीच्या पलीकडे एक छान खेळणं आहे. आपल्याला ते खेळणं दिसत नाही. पण MIT च्या शास्त्रज्ञांनी एक खास ‘कॅमेरा’ तयार केला आहे, जो भिंतीतून आरपार जाऊन त्या खेळण्याचा आकार ओळखू शकतो. हा कॅमेरा कसा काम करतो?
हा कॅमेरा आपण घरात वापरतो त्या साध्या कॅमेऱ्यासारखा नाही. हा कॅमेरा एका खास प्रकारच्या प्रकाशाचा (light) वापर करतो, जो भिंतीसारख्या वस्तूंमधून खूप वेगाने प्रवास करू शकतो. शास्त्रज्ञ या प्रकाशाला भिंतीवर टाकतात. जेव्हा हा प्रकाश त्या भिंतीच्या पलीकडे असलेल्या खेळण्यावर पडतो, तेव्हा तो थोडासा बदलतो.
नंतर MIT च्या शास्त्रज्ञांनी एक अतिशय हुशार संगणक (computer) तयार केला आहे. हा संगणक त्या प्रकाशात काय बदल झाला आहे, हे ओळखतो. जसे तुम्ही एखाद्या गोष्टीकडे पाहून “अरे, हे तर बॉल आहे!” किंवा “हे तर कार आहे!” असे ओळखता, तसेच हा संगणक प्रकाशातील बदलांवरून त्या लपलेल्या वस्तूचा आकार काय असेल, याचा अंदाज लावतो.
हे तंत्रज्ञान कसे काम करते, ते एका उदाहरणाने समजूया:
समजा, तुम्हाला एका बॉक्समध्ये एक सफरचंद लपवून ठेवायचे आहे.
- प्रकाश टाकला जातो: MIT चा खास कॅमेरा त्या बॉक्सवर एका विशिष्ट प्रकारचा प्रकाश टाकेल.
- प्रकाशात बदल: हा प्रकाश बॉक्सच्या भिंतींमधून प्रवास करेल आणि सफरचंदावर पडेल. सफरचंदावर पडल्यावर प्रकाश थोडासा विखुरला जाईल किंवा त्याची दिशा बदलेल.
- माहिती गोळा करणे: खास कॅमेरा हा बदललेला प्रकाश पुन्हा गोळा करेल.
- संगणकाचा जादू: आता हा गोळा केलेला प्रकाश MIT च्या हुशार संगणकाकडे जाईल. संगणक त्या प्रकाशातील सूक्ष्म बदलांचे विश्लेषण करेल आणि बॉक्सच्या आत सफरचंद कोणत्या आकाराचे आहे, हे ओळखून त्याचे चित्र तयार करेल.
सोप्या भाषेत सांगायचे तर, जसे आपण एखाद्या अंधाऱ्या खोलीत टॉर्च मारतो आणि भिंतीवर वस्तूंची सावली दिसते, त्याचप्रमाणे हे तंत्रज्ञान प्रकाशाचा वापर करून लपलेल्या वस्तूंची ‘सावली’ ओळखते आणि त्यावरून वस्तूचा आकार बनवते.
हे तंत्रज्ञान कशासाठी उपयोगी पडेल?
हे तंत्रज्ञान खूप महत्त्वाचे आहे आणि याचे अनेक उपयोग होऊ शकतात:
- डॉक्टरांसाठी: डॉक्टरांना शरीराच्या आत काय चालले आहे, हे पाहण्यासाठी या तंत्रज्ञानाचा उपयोग होऊ शकतो. जसे की, हाडं तुटली आहेत का, किंवा शरीरात कोणती गाठ आहे का, हे डॉक्टर ऑपरेशन न करताही पाहू शकतील.
- सुरक्षेसाठी: विमानतळांवर किंवा इतर ठिकाणी, वस्तूंच्या आत काय आहे, हे तपासण्यासाठी हे तंत्रज्ञान वापरले जाऊ शकते. यामुळे धोकादायक वस्तू लवकर ओळखता येतील.
- रोबोट्ससाठी: भविष्यात रोबोट्सना वस्तू उचलण्यासाठी किंवा त्यांच्या आजूबाजूला काय आहे, हे समजून घेण्यासाठी हे तंत्रज्ञान खूप मदत करेल.
- शोधकार्यासाठी: शास्त्रज्ञ भूकंप झालेल्या ठिकाणी किंवा इतर अडकलेल्या ठिकाणी, मातीखाली किंवा ढिगाऱ्याखालील वस्तू शोधण्यासाठी याचा वापर करू शकतील.
विद्यार्थ्यांसाठी हे का महत्त्वाचे आहे?
तुम्ही सर्वजण खूप हुशार आहात! हे तंत्रज्ञान पाहून तुम्हाला कदाचित वाटेल की, ‘अरे वा! विज्ञान किती मजेदार आहे!’
- जिज्ञासा वाढवा: हे तंत्रज्ञान आपल्याला विचार करायला लावते की, ‘हे कसे काम करत असेल?’ हीच जिज्ञासा आपल्याला नवीन गोष्टी शिकण्यासाठी प्रेरित करते.
- कल्पनाशक्तीला पंख: तुमच्या मनातही असे प्रश्न येऊ शकतात की, ‘आपण अजून काय नवीन शोधू शकतो?’ तुमची कल्पनाशक्ती वापरून तुम्ही भविष्यात याहून चांगले तंत्रज्ञान शोधू शकता.
- अभ्यासाची गोडी: जेव्हा तुम्ही विज्ञान, गणित किंवा संगणक यांसारख्या विषयांचा अभ्यास करता, तेव्हा अशा नवीन शोधांमुळे तुम्हाला त्याची खरी किंमत कळते. तुम्ही शिकलेले ज्ञान खऱ्या जगात कसे वापरले जाते, हे पाहून तुम्हाला अभ्यास करायची अधिक प्रेरणा मिळेल.
MIT च्या शास्त्रज्ञांनी हे नवीन तंत्रज्ञान विकसित करून विज्ञानाच्या जगात एक मोठा टप्पा गाठला आहे. हे तंत्रज्ञान आपल्या लपलेल्या जगाला पाहण्यासाठी एक नवीन दार उघडते. त्यामुळे, तुम्हालाही जेव्हा एखादी गोष्ट अवघड वाटेल, तेव्हा त्यामागील विज्ञान समजून घेण्याचा प्रयत्न करा. कदाचित तुम्हीच भविष्यात असेच काहीतरी अद्भुत शोध लावाल!
New imaging technique reconstructs the shapes of hidden objects
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-01 04:00 ला, Massachusetts Institute of Technology ने ‘New imaging technique reconstructs the shapes of hidden objects’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.