जेव्हा पृथ्वी बर्फाची झाली, तेव्हा जीवसृष्टी कदाचित वितळलेल्या पाण्यात लपून राहिली!
MIT च्या नवीन शोधातून एका मोठ्या रहस्याचा उलगडा!
कल्पना करा, आपली पृथ्वी अचानक एका मोठ्या बर्फाच्या गोळ्यासारखी झाली आहे. सगळीकडे बर्फच बर्फ! असं कधीतरी आपल्या पृथ्वीवर घडलं होतं, ज्याला ‘स्नोबॉल अर्थ’ (Snowball Earth) असं म्हणतात. त्यावेळी पृथ्वी इतकी थंड झाली होती की महासागरसुद्धा गोठले होते. पण अशा परिस्थितीतही, छोटे छोटे जीव कसे जिवंत राहिले असतील? MIT (Massachusetts Institute of Technology) च्या शास्त्रज्ञांनी एका नवीन अभ्यासातून याचं एक रोमांचक उत्तर शोधून काढलं आहे.
काय आहे हा नवीन शोध?
MIT च्या शास्त्रज्ञांनी सांगितलं आहे की, जेव्हा पृथ्वी पूर्णपणे बर्फाने झाकलेली होती, तेव्हा कदाचित जीवसृष्टी वितळलेल्या पाण्याच्या तलावांमध्ये (meltwater ponds) लपून राहिली असावी. हे तलाव म्हणजे बर्फ वितळल्यामुळे तयार झालेले छोटे छोटे पाण्याचे साठे होते.
हे कसं शक्य आहे?
जेव्हा सूर्यप्रकाश पृथ्वीवर पडतो, तेव्हा बर्फावर काही ठिकाणी तो वितळायला लागतो. यातून छोटे छोटे तलाव तयार होतात. MIT च्या शास्त्रज्ञांच्या मते, हे तलाव जीवसृष्टीसाठी एक खास जागा बनले असावेत.
- उबदार आणि प्रकाशमान जागा: बर्फाच्या जाड थराखाली सूर्यप्रकाश पोहोचणं कठीण असतं. पण हे वितळलेले पाण्याचे तलाव उथळ असल्यामुळे, सूर्यप्रकाश त्यामध्ये सहज पोहोचू शकत होता. यामुळे पाणी थोडं उबदार राहत असावं आणि जीवनासाठी आवश्यक असलेला प्रकाशही मिळत असावा.
- पोषक तत्वांचा साठा: बर्फ वितळताना, त्यासोबत अनेक खनिजे आणि पोषक तत्वंही या तलावांमध्ये येत असावीत. हे पोषक तत्वं अगदी छोट्या जीवांना (जसे की जीवाणू – bacteria) अन्न म्हणून उपयोगी पडले असावेत.
- बाहेरील जगापासून संरक्षण: हे तलाव बर्फाच्या जाड थराखाली असल्यामुळे, अति थंडीपासून आणि इतर धोक्यांपासून त्यातील जीवांसाठी एक सुरक्षित निवारा मिळाला असावा.
हा अभ्यास आपल्यासाठी का महत्त्वाचा आहे?
हा अभ्यास आपल्याला पृथ्वीवर जीवसृष्टीच्या सुरुवातीच्या काळाबद्दल एक नवीन दृष्टिकोन देतो.
- जीवसृष्टीची जिद्द: यातून आपल्याला कळतं की अगदी कठीण परिस्थितीतही जीवसृष्टी स्वतःला टिकवून ठेवण्यासाठी किती जिद्दी असते.
- वैज्ञानिक उत्सुकता: या शोधासारख्या गोष्टींमुळे आपल्याला विज्ञान किती मजेदार आणि रहस्यमय आहे, हे कळतं. जगात अजून कितीतरी गोष्टी शोधायला बाकी आहेत, याची जाणीव होते.
- इतर ग्रहांवर जीवनाची शक्यता: शास्त्रज्ञ अशा गोष्टींचा अभ्यास करून इतर ग्रहांवर जीवसृष्टी असू शकते का, याचाही अंदाज लावतात. जर पृथ्वीवर इतक्या कठीण परिस्थितीत जीव टिकू शकत असेल, तर इतर ग्रहांवरही अशा काही विशेष जागा असू शकतात जिथे जीवसृष्टीला आधार मिळू शकेल.
तुम्ही काय करू शकता?
विज्ञान खूप रंजक आहे! तुम्हीसुद्धा आजूबाजूच्या गोष्टींकडे लक्ष देऊन, प्रश्न विचारून विज्ञानाची आवड वाढवू शकता.
- निरीक्षण करा: तुमच्या आजूबाजूला पाण्याचे छोटे तलाव, डबकी दिसतात का? तिथे काय जीव आहेत, ते कसे राहतात, याचा विचार करा.
- प्रश्न विचारा: ‘असं का होतं?’, ‘ते कसं काम करतं?’ असे प्रश्न विचारायला शिका.
- वाचन करा: विज्ञानावर आधारित पुस्तके, लेख वाचा. इंटरनेटवर माहिती शोधा.
MIT च्या या शोधामुळे आपल्याला कळतं की, अगदी कठीण काळातही जीवन स्वतःचा मार्ग शोधून काढते. जसा बर्फ वितळल्यावर पाणी सापडतं, तसंच जीवसृष्टीलाही जगण्यासाठी एक खास जागा मिळाली असावी. हे विज्ञान खूप छान आहे ना!
When Earth iced over, early life may have sheltered in meltwater ponds
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-06-19 09:00 ला, Massachusetts Institute of Technology ने ‘When Earth iced over, early life may have sheltered in meltwater ponds’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.