विषाणूंशी लढणाऱ्या नव्या ‘सुपरहिरों’चा शोध!
MIT च्या शास्त्रज्ञांनी शोधले खास औषधं, जे आपल्या पेशींना बनवतात अधिक शक्तिशाली!
दिनांक: १४ जुलै २०२५
वेळ: सकाळी ११:०० वाजता
स्थळ: मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT)
मित्रांनो, तुम्हाला माहीत आहे का, आपले शरीर एका अद्भुत यंत्रासारखे काम करते? आपल्या शरीरात लाखो पेशी (cells) असतात, ज्या दिवसरात्र काम करत असतात. या पेशी आपल्याला निरोगी ठेवण्याचे काम करतात. पण कधीकधी काही वाईट गोष्टी, ज्यांना आपण ‘विषाणू’ (viruses) म्हणतो, त्या आपल्या शरीरावर हल्ला करतात आणि आपल्याला आजारी पाडतात. सर्दी, फ्लू किंवा इतर अनेक आजार हे विषाणूंमुळेच होतात.
आता MIT (Massachusetts Institute of Technology) नावाच्या एका मोठ्या आणि प्रसिद्ध शाळेतील हुशार शास्त्रज्ञांनी एक खूपच चांगली बातमी दिली आहे. त्यांनी अशा काही खास गोष्टींचा शोध लावला आहे, ज्या आपल्या पेशींना या विषाणूंशी लढण्यासाठी खूप मदत करतात! जणू काही त्यांनी आपल्या पेशींना ‘सुपरहिरो’ बनवण्यासाठी खास शक्ती दिल्या आहेत!
हे नवीन ‘सुपर-कंपाऊंड्स’ काय आहेत?
शास्त्रज्ञांना असे काही रासायनिक पदार्थ (compounds) सापडले आहेत, जे आपल्या पेशींना अधिक मजबूत बनवतात. हे पदार्थ आपल्या पेशींच्या आत जाऊन त्यांना सांगत आहेत की, “लक्ष द्या! बाहेरून शत्रू (विषाणू) येत आहे, तयार रहा!”
याचा अर्थ काय? तर, जेव्हा एखादा विषाणू आपल्या शरीरात घुसण्याचा प्रयत्न करतो, तेव्हा हे नवीन शोधलेले पदार्थ आपल्या पेशींना सक्रिय करतात. पेशी लगेच विषाणूचा सामना करण्यासाठी तयार होतात. जणू काही पेशींमध्ये एक अलार्म वाजतो आणि त्या लगेच विषाणूशी लढायला बाहेर पडतात.
हे इतके महत्त्वाचे का आहे?
तुम्हाला माहीत आहे का, विषाणू अनेक प्रकारचे असतात. काही फक्त सर्दी देतात, तर काही खूप गंभीर आजार निर्माण करू शकतात. पण ही जी नवीन गोष्ट शास्त्रज्ञांनी शोधली आहे, ती एकाच वेळी अनेक प्रकारच्या विषाणूंशी लढायला मदत करते. म्हणजे, हे ‘सुपर-कंपाऊंड्स’ एकाच वेळी सर्दी, फ्लू आणि इतरही अनेक विषाणूंना हरवू शकतात!
हे तसेच आहे, जसे आपल्याकडे एकच चावी असते आणि ती अनेक वेगवेगळ्या कुलुपे उघडते. त्याचप्रमाणे, हे ‘कंपाऊंड्स’ वेगवेगळ्या विषाणूंना थांबवण्यासाठी काम करतात.
हे कसे काम करते?
शास्त्रज्ञांनी हे कसे शोधले? त्यांनी प्रयोगशाळेत (laboratory) खूप मेहनत केली. त्यांनी अनेक प्रकारच्या पेशी घेतल्या आणि त्यांच्यावर हे नवीन रासायनिक पदार्थ टाकून पाहिले. त्यांनी पाहिले की, जेव्हा हे पदार्थ पेशींच्या संपर्कात येतात, तेव्हा पेशी स्वतःमध्ये काही बदल करतात. त्या विषाणूचा प्रसार रोखण्यासाठी किंवा विषाणूला नष्ट करण्यासाठी नवीन गोष्टी तयार करू लागतात.
सोप्या भाषेत सांगायचे तर, हे पदार्थ आपल्या पेशींना स्वतःचे ‘संरक्षण कवच’ (defense mechanism) तयार करायला शिकवतात.
याचा आपल्याला काय फायदा होईल?
विचार करा, जर आपल्या पेशी स्वतःच विषाणूंना हरवायला शिकल्या, तर किती छान होईल! यामुळे कदाचित आपल्याला नवीन औषधे मिळतील, जी आपल्याला आजारी पडण्यापासून वाचवतील. किंवा, जर आपण आजारी पडलो, तर या नवीन औषधांमुळे आपण लवकर बरे होऊ शकतो.
हे शोध विशेषतः लहान मुले आणि विद्यार्थ्यांसाठी खूप फायदेशीर ठरू शकतात, कारण लहान असताना आपल्याला वारंवार आजारपण येऊ शकते. या शोधांमुळे भविष्यात आपल्याला कमी आजारपण येईल आणि आपण खेळायला, शिकायला, फिरायला अधिक मोकळे असू.
पुढील वाटचाल:
शास्त्रज्ञ अजूनही यावर काम करत आहेत. त्यांना हे जाणून घ्यायचे आहे की हे पदार्थ नेमके कसे काम करतात आणि त्यांचा वापर औषधांमध्ये कसा करता येईल. त्यांना आशा आहे की, भविष्यात हे शोध विषाणूंच्या साथी रोखण्यासाठी खूप उपयुक्त ठरतील.
तुम्ही काय करू शकता?
विज्ञान खूपच रंजक आहे, नाही का? MIT च्या शास्त्रज्ञांप्रमाणे तुम्हीही नवीन गोष्टी शोधू शकता, प्रश्न विचारू शकता आणि आपल्या अवतीभवती काय चालले आहे ते समजून घेऊ शकता. शाळेत शिकवल्या जाणाऱ्या विज्ञानाच्या गोष्टी लक्ष देऊन ऐका. प्रयोग करून पहा. कदाचित तुम्हीही भविष्यात असेच मोठे शोध लावाल, जे मानवजातीसाठी खूप फायदेशीर ठरतील!
तर मित्रांनो, हे होते MIT च्या शास्त्रज्ञांचे एक नवीन आणि खूपच आशादायक संशोधन. हे शोध आपल्या आरोग्यासाठी नक्कीच एक मोठी मदत ठरू शकतात!
Scientists discover compounds that help cells fight a wide range of viruses
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-14 11:00 ला, Massachusetts Institute of Technology ने ‘Scientists discover compounds that help cells fight a wide range of viruses’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.