विज्ञान कथा : जॉय कीस्लिंग – भविष्याचा शोध घेणारा जादूगार!
कल्पना करा, एक असा जादूगार आहे जो आपल्या आसपासच्या साध्या गोष्टींमधून, जसे की झाडं आणि वनस्पती, खूप उपयोगी आणि आश्चर्यकारक गोष्टी बनवू शकतो. हा जादूगार आपल्याला निरोगी ठेवणाऱ्या औषधांपासून ते पर्यावरणाला मदत करणाऱ्या इंधनापर्यंत अनेक नवीन गोष्टी तयार करायला शिकवू शकतो. हा जादूगार खरं तर एक शास्त्रज्ञ आहे, ज्याचं नाव आहे जॉय कीस्लिंग.
कोण आहेत जॉय कीस्लिंग?
जॉय कीस्लिंग हे एक खूप हुशार शास्त्रज्ञ आहेत. त्यांना नुकतंच अमेरिकेच्या ऊर्जा विभागाने (Department of Energy) आणि राष्ट्रीय शोधक अकादमीने (National Academy of Inventors) ‘2025 वर्षातील सर्वोत्कृष्ट शोधक’ म्हणून गौरविलं आहे. या पुरस्काराचं नाव खूप मोठं आहे, पण त्याचा अर्थ खूप सोपा आहे – जॉय कीस्लिंग यांनी विज्ञानाच्या जगात काहीतरी खूप खास आणि उपयोगी शोधलं आहे, ज्यामुळे आपल्या जीवनात खूप चांगला बदल होऊ शकतो.
त्यांनी काय शोधलं?
जॉय कीस्लिंग हे जैविक अभियांत्रिकी (Bioengineering) नावाच्या विज्ञानाच्या शाखेत काम करतात. जैविक अभियांत्रिकी म्हणजे काय? सोप्या भाषेत सांगायचं तर, ते सजीवांचा, जसे की झाडं, जिवाणू (bacteria) किंवा यीस्ट (yeast) यांचा उपयोग करून आपल्याला हव्या असलेल्या गोष्टी तयार करतात.
त्यांनी काय विशेष केलं आहे?
-
अमूल्य औषधे बनवणे: तुम्हाला माहित आहे का, की काही औषधे बनवणं खूप कठीण आणि महाग असतं? जॉय कीस्लिंग यांनी असे काही औषधे बनवण्याचे सोपे मार्ग शोधले आहेत, जे निसर्गातील गोष्टींचा वापर करून तयार होतात. उदाहरणार्थ, त्यांनी अर्टीमिसिनिन (Artemisinin) नावाचे एक औषध बनवले आहे, जे मलेरिया नावाच्या गंभीर आजारावर खूप प्रभावी आहे. हे औषध पूर्वी एका विशेष प्रकारच्या झाडापासून (Sweet Wormwood) मिळवायचे, पण ते खूप कमी प्रमाणात आणि महाग मिळायचे. जॉय कीस्लिंग यांनी यीस्ट नावाच्या सूक्ष्म जीवांचा वापर करून हे औषध मोठ्या प्रमाणात आणि स्वस्तात बनवण्याचा मार्ग शोधला. यामुळे लाखो लोकांना मदत झाली आहे!
-
पर्यावरणाला मदत करणारे इंधन: जॉय कीस्लिंग यांनी वनस्पतींपासून किंवा इतर कचऱ्यापासून इंधन (fuel) बनवण्याचेही मार्ग शोधले आहेत. हे इंधन आपल्या गाड्यांमध्ये किंवा विमानांमध्ये वापरले जाऊ शकते आणि ते पर्यावरणाला कमी नुकसान पोहोचवते. यामुळे आपल्या पृथ्वीला प्रदूषण कमी करण्यासाठी मदत मिळेल.
-
जैविक कारखाने (Biological Factories): ते जिवाणू आणि यीस्ट सारख्या सूक्ष्म जीवांना अशा प्रकारे तयार करतात की ते छोटे ‘जैविक कारखाने’ म्हणून काम करतात. या कारखान्यांमध्ये विशिष्ट प्रकारची रसायने किंवा औषधे तयार होतात. जॉय कीस्लिंग यांनी या जीवांमध्ये बदल करून त्यांना अधिक चांगले काम करण्यास शिकवले आहे.
हा पुरस्कार का महत्त्वाचा आहे?
जॉय कीस्लिंग यांना मिळालेला हा पुरस्कार खूप महत्त्वाचा आहे कारण तो दाखवतो की विज्ञान किती अद्भुत असू शकते. हे पुरस्कार मिळणे म्हणजे त्यांनी केलेले काम खूपच मौल्यवान आहे आणि त्याचा समाजावर खूप सकारात्मक परिणाम झाला आहे.
मुलांसाठी काय संदेश?
जॉय कीस्लिंग यांच्यासारखे शास्त्रज्ञ आपल्याला शिकवतात की:
- प्रश्न विचारा: आपल्या आजूबाजूच्या जगात काय चालले आहे, हे का घडते, याबद्दल नेहमी प्रश्न विचारा.
- कल्पनाशक्ती वापरा: जॉय कीस्लिंग यांनी विचार केला की आपण यीस्टचा वापर औषध बनवण्यासाठी कसा करू शकतो. तुम्ही पण अशाच नवीन कल्पनांचा विचार करा.
- जिद्द ठेवा: नवीन गोष्टी शोधण्यासाठी खूप अभ्यास आणि मेहनत लागते. जरी कधीकधी यश मिळत नसेल, तरी हार मानू नका.
- निसर्गाचा अभ्यास करा: निसर्गात अनेक रहस्ये दडलेली आहेत. त्यांचा अभ्यास करून आपण आपल्या जीवनात सुधारणा करू शकतो.
तुम्ही काय करू शकता?
जर तुम्हाला विज्ञानात रुची असेल, तर तुम्ही आजपासूनच सुरुवात करू शकता!
- पुस्तकं वाचा: विज्ञानाशी संबंधित सोपी पुस्तकं वाचा.
- प्रयोग करा: घरी सुरक्षितपणे करता येणारे सोपे विज्ञानाचे प्रयोग करा.
- शाळेत लक्ष द्या: तुमच्या विज्ञानाच्या शिक्षकांना लक्षपूर्वक ऐका आणि प्रश्न विचारा.
- नवीन गोष्टी शिका: नेहमी नवीन गोष्टी शिकण्यास तयार रहा.
जॉय कीस्लिंग यांनी दाखवून दिले आहे की विज्ञान केवळ पुस्तकांपुरते मर्यादित नाही, तर ते आपल्या जीवनाला अधिक चांगले बनवणारे एक शक्तिशाली माध्यम आहे. त्यांच्यासारख्या वैज्ञानिकांमुळेच आपले भविष्य उज्वल आणि आरोग्यदायी होऊ शकते. चला, आपण सगळे मिळून विज्ञानाच्या जगात नवीन शोध लावूया!
Jay Keasling Named 2025 Department of Energy/National Academy of Inventors Innovator of the Year
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-06-25 19:01 ला, Lawrence Berkeley National Laboratory ने ‘Jay Keasling Named 2025 Department of Energy/National Academy of Inventors Innovator of the Year’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.