‘तरुण मेंदू’ असलेले लोक ‘वृद्ध मेंदू’ असलेल्या लोकांपेक्षा जास्त जगतात: स्टॅनफोर्ड विद्यापीठाचा अभ्यास
प्रस्तावना:
स्टॅनफोर्ड विद्यापीठातील संशोधकांनी नुकत्याच केलेल्या एका अभ्यासात एक महत्त्वपूर्ण बाब समोर आली आहे. त्यानुसार, ज्या लोकांचा मेंदू जैविक दृष्ट्या तरुण असतो, ते त्यांच्या ‘वृद्ध मेंदू’ असलेल्या समवयस्कांपेक्षा अधिक काळ जगू शकतात. हा अभ्यास ‘ऑर्गन्स’ (Organs) या वैज्ञानिक नियतकालिकात ०९ जुलै २०२५ रोजी प्रकाशित झाला आहे. हा अभ्यास आयुर्मान आणि आरोग्यपूर्ण वृद्धत्व यावर प्रकाश टाकतो.
अभ्यासाचे निष्कर्ष:
या अभ्यासात, संशोधकांनी अनेक व्यक्तींच्या मेंदूच्या जैविक वयाचा अभ्यास केला. जैविक वय म्हणजे शरीराची, अवयवांची आणि विशेषतः मेंदूची कार्यक्षमता आणि झीज किती झाली आहे, यावर आधारित वय. हे वय व्यक्तीच्या नोंदणीकृत वयापेक्षा (Chronological Age) वेगळे असू शकते.
- तरुण मेंदूचे वैशिष्ट्य: ज्या व्यक्तींच्या मेंदूचे जैविक वय त्यांच्या नोंदणीकृत वयापेक्षा कमी होते, म्हणजेच त्यांचा मेंदू अधिक तरुण आणि कार्यक्षम होता, अशा व्यक्तींनी अधिक दीर्घायुष्य अनुभवले. याचा अर्थ त्यांच्या मेंदूतील पेशींची झीज कमी झाली होती आणि ते विचार प्रक्रिया, स्मरणशक्ती आणि इतर संज्ञानात्मक कार्यांमध्ये अधिक सक्षम होते.
- वृद्ध मेंदूचे परिणाम: याउलट, ज्या व्यक्तींच्या मेंदूचे जैविक वय त्यांच्या नोंदणीकृत वयापेक्षा जास्त होते, म्हणजेच त्यांचा मेंदू वेगाने वृद्ध होत होता, अशा व्यक्तींचे आयुर्मान कमी असल्याचे दिसून आले. अशा व्यक्तींमध्ये संज्ञानात्मक क्षमतेत घट, स्मरणशक्तीच्या समस्या आणि अल्झायमरसारख्या न्यूरोडीजनरेटिव्ह रोगांचा धोका वाढलेला दिसला.
जैविक वय आणि दीर्घायुष्य यातील संबंध:
मेंदूचे आरोग्य आणि व्यक्तीचे एकूण आरोग्य यांचा जवळचा संबंध आहे. तरुण आणि निरोगी मेंदू शरीरातील विविध कार्यांचे योग्य नियमन करतो. यामध्ये चयापचय क्रिया, रोगप्रतिकारशक्ती आणि शारीरिक अवयवांचे कार्य यांचा समावेश होतो. जेव्हा मेंदू तरुण राहतो, तेव्हा तो शरीराला उत्तमरित्या कार्य करण्यास मदत करतो, ज्यामुळे रोगांचा धोका कमी होतो आणि आयुर्मान वाढते.
संशोधनाचे महत्त्व:
हा अभ्यास आयुर्मान वाढवण्यासाठी आणि आरोग्यपूर्ण वृद्धत्वासाठी मेंदूच्या आरोग्यावर लक्ष केंद्रित करण्याचे महत्त्व अधोरेखित करतो.
- प्रतिबंधात्मक उपाय: हा अभ्यास लोकांना त्यांच्या मेंदूच्या आरोग्याकडे अधिक लक्ष देण्यासाठी प्रेरित करू शकतो. निरोगी आहार, नियमित व्यायाम, मानसिक उत्तेजना देणाऱ्या ऍक्टिव्हिटीज (उदा. वाचन, कोडी सोडवणे), आणि पुरेशी झोप यांसारख्या सवयींमुळे मेंदूला तरुण ठेवता येते.
- नवीन संशोधनांना दिशा: या निष्कर्षांमुळे वृद्धत्व आणि आयुर्मान यावर आधारित नवीन संशोधनांना चालना मिळेल. विशेषतः, मेंदूच्या वृद्धत्वाची प्रक्रिया मंदावण्यासाठी किंवा ती उलटवण्यासाठी नवीन उपचार पद्धती विकसित करण्यावर भर दिला जाऊ शकतो.
- सार्वजनिक आरोग्य: दीर्घायुष्यामुळे समाजावरही मोठा परिणाम होतो. जर लोकांना निरोगी आणि तरुण मेंदूमुळे जास्त काळ जगता आले, तर ते अधिक काळ सक्रिय राहतील आणि समाजासाठी योगदान देतील.
निष्कर्ष:
स्टॅनफोर्ड विद्यापीठाचा हा अभ्यास एक महत्त्वपूर्ण संदेश देतो की, आपल्या मेंदूचे आरोग्य हे आपल्या संपूर्ण आयुष्यासाठी आणि दीर्घायुष्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. ‘तरुण मेंदू’ हे केवळ संज्ञानात्मक क्षमतेचेच नव्हे, तर दीर्घ आणि निरोगी जीवनाचेही लक्षण आहे. त्यामुळे, आपल्या मेंदूची काळजी घेणे, हा एक गुंतवणूक आहे जी आपल्याला भविष्यात अधिक समृद्ध जीवन देऊ शकते.
Study finds people with ‘young brains’ outlive ‘old-brained’ peers
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
‘Study finds people with ‘young brains’ outlive ‘old-brained’ peers’ Stanford University द्वारे 2025-07-09 00:00 वाजता प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख नम्र भाषेत लिहा. कृपया मराठीत फक्त लेखासह उत्तर द्या.