वाचन कौशल्ये घटताहेत, मग अभ्यासाला मदत करणारा एक महत्त्वाचा अभ्यास थांबतोय? चला, विज्ञानाच्या मदतीने या समस्येचा उलगडा करूया!
Harvard University मधून १ जुलै २०२५ रोजी एक महत्त्वाची बातमी आली आहे, जी आपल्या सर्वांसाठी, विशेषतः लहान मुला-मुलींसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठी खूप महत्त्वाची आहे. या बातमीचं शीर्षक आहे, “As reading scores decline, a study primed to help grinds to a halt” याचा अर्थ असा की, “मुलांची वाचन क्षमता कमी होत असताना, त्यांना मदत करण्यासाठी तयार केलेला एक अभ्यास अचानक थांबवावा लागला.”
हे सगळं काय आहे?
कल्पना करा की, तुम्हाला काहीतरी नवीन शिकायचं आहे, पण ते शिकण्यासाठी जी पुस्तके किंवा माहिती आहे, ती वाचून समजून घेणं तुम्हाला कठीण जात आहे. हेच आजकाल अनेक मुलांबरोबर होत आहे. त्यांची वाचन कौशल्ये, म्हणजे वाचून गोष्टी समजून घेण्याची क्षमता, कमी होत चालली आहे.
Harvard University मधील शास्त्रज्ञांनी मुलांची वाचन क्षमता सुधारण्यासाठी एक खूप चांगला अभ्यास (study) तयार केला होता. हा अभ्यास मुलांसाठी खूप फायदेशीर ठरणार होता. पण, दुर्दैवाने, हा अभ्यास सुरू होण्यापूर्वीच काही कारणांमुळे थांबवावा लागला.
शास्त्रज्ञांना काय वाटतं?
शास्त्रज्ञांनी सांगितले की, मुले पुस्तके, लेख किंवा इतर लिखित माहिती वाचून समजून घेण्याऐवजी आता व्हिडिओ बघणे किंवा सोशल मीडियावर लहान लहान पोस्ट वाचणे याला जास्त महत्त्व देत आहेत. यामुळे त्यांची सखोल वाचन करण्याची आणि त्यातून ज्ञान मिळवण्याची सवय कमी होत चालली आहे.
याचा आपल्यावर काय परिणाम होतो?
- शाळेतील अभ्यास: अभ्यासक्रम वाचून समजून घेणे कठीण होते. गणिताचे प्रश्न वाचायचे, विज्ञानाचे प्रयोग समजून घ्यायचे किंवा इतिहासाच्या घटना वाचायच्या, यासाठी वाचन कौशल्ये खूप महत्त्वाची असतात.
- नवीन गोष्टी शिकणे: जग खूप वेगाने बदलत आहे. रोज नवीन शोध लागत आहेत. या नवीन गोष्टी शिकण्यासाठी आपल्याला भरपूर वाचावे लागते. जर वाचनच जमत नसेल, तर आपण मागे पडू शकतो.
- विचार करण्याची क्षमता: जेव्हा आपण एखादी गोष्ट वाचतो, तेव्हा आपण त्यावर विचार करतो, कल्पना करतो. व्हिडिओ बघताना किंवा छोटी पोस्ट वाचताना ही सखोल विचार करण्याची सवय कमी होते.
- वैज्ञानिक दृष्टिकोन: विज्ञान समजून घेण्यासाठी, प्रयोग वाचण्यासाठी, नवीन कल्पनांवर विचार करण्यासाठी, वाचन खूप आवश्यक आहे. जर मुलांना वाचताच येणार नाही, तर ते विज्ञानात रस कसा घेतील?
मग आपण काय करू शकतो?
हा अभ्यास थांबला असला तरी, आपण स्वतःच्या वाचन क्षमतेत सुधारणा करू शकतो. विज्ञानाला अधिक मनोरंजक बनवण्यासाठी आपण काही गोष्टी करू शकतो:
- पुस्तके वाचा: तुम्हाला आवडतील अशी पुस्तके निवडा. गोष्टींची पुस्तके, विज्ञानावर आधारित सोपी पुस्तके, किंवा तुमच्या आवडत्या विषयांवरील पुस्तके वाचा.
- ‘वाचन’ खेळांसारखे बनवा: वाचनाला कंटाळवाणे न वाटता, त्याला एका खेळासारखे करा. कुटुंबासोबत मिळून पुस्तक वाचा, त्यातील पात्रांबद्दल बोला, गोष्टींवर चर्चा करा.
- माहितीपट आणि व्हिडिओ पहा, पण नंतर चर्चा करा: विज्ञानाचे माहितीपट किंवा शैक्षणिक व्हिडिओ बघणे चांगले आहे. पण, तो व्हिडिओ बघितल्यानंतर, त्यातील गोष्टींवर विचार करा, प्रश्न विचारा आणि त्याबद्दल वाचा.
- प्रश्न विचारा: जेव्हा तुम्ही काही वाचता किंवा बघता, तेव्हा ‘का?’, ‘कसे?’, ‘काय होईल?’ असे प्रश्न विचारा. याच प्रश्नांमधून विज्ञानाची खरी गोडी लागते.
- लेखनाची सवय लावा: तुम्ही जे शिकलात, ते स्वतःच्या शब्दात लिहून काढा. यामुळे तुम्हाला विषय अधिक चांगला समजेल.
- शाळेतील शिक्षकांची मदत घ्या: जर तुम्हाला वाचायला किंवा काही समजायला कठीण जात असेल, तर तुमच्या शिक्षकांना किंवा पालकांना मदत मागायला अजिबात लाजू नका.
विज्ञानात रुची वाढवण्यासाठी:
Harvard University चा अभ्यास थांबला असला तरी, विज्ञानाची जगाला खूप गरज आहे. नवीन औषधे शोधणे, पर्यावरणाचे रक्षण करणे, नवीन तंत्रज्ञान विकसित करणे या सगळ्यासाठी विज्ञानच आधार आहे. आणि विज्ञान समजून घेण्यासाठी, शिकण्यासाठी, त्यात रुची निर्माण करण्यासाठी ‘वाचन’ हा एक उत्तम मार्ग आहे.
लक्षात ठेवा, प्रत्येक नवीन शोध एका पुस्तकातून, एका लेखातून, किंवा एखाद्याच्या विचारातून सुरू होतो. त्या विचारांपर्यंत पोहोचण्यासाठी, आपल्याला वाचावे लागेल. त्यामुळे, चला, आपण आपली वाचन क्षमता वाढवूया आणि विज्ञानाच्या या सुंदर जगात आनंदाने सहभागी होऊया!
As reading scores decline, a study primed to help grinds to a halt
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-01 17:41 ला, Harvard University ने ‘As reading scores decline, a study primed to help grinds to a halt’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.