तुम्हाला भविष्यात कोणता आजार होऊ शकतो हे जाणून घेणे चांगले की वाईट?,Harvard University

तुम्हाला भविष्यात कोणता आजार होऊ शकतो हे जाणून घेणे चांगले की वाईट?

एक काल्पनिक प्रवास विज्ञानाच्या जगात!

कल्पना करा, तुम्ही एका जादुई प्रयोगशाळेत आहात. इथे शास्त्रज्ञ एका खास प्रकारच्या आरशावर काम करत आहेत. हा आरसा साधासुधा नाही, तर तो तुम्हाला तुमच्या भविष्यात डोकावून दाखवतो! पण हा आरसा तुम्हाला तुमच्या आवडत्या खेळण्यांबद्दल किंवा पुढच्या सुट्टीत कुठे जायचं याबद्दल सांगत नाही, तर तुम्हाला कोणता गंभीर आजार भविष्यात होऊ शकतो, हे सांगतो.

Harvard University चा नवीन शोध काय सांगतो?

Harvard University मधील शास्त्रज्ञांनी एका नवीन अभ्यासातून (ज्याबद्दल ‘Harvard Gazette’ मध्ये १ जुलै २०२५ रोजी माहिती दिली आहे) एक मजेदार पण विचार करायला लावणारा प्रश्न विचारला आहे. हा प्रश्न आपल्या भविष्यातील आरोग्याशी संबंधित आहे.

हे सगळं कसं काम करतं? (सोप्या भाषेत)

आपल्या शरीराच्या आत खूप लहान लहान गोष्टी असतात, ज्यांना ‘जीन्स’ (Genes) म्हणतात. हे जीन्स आपल्या आई-वडिलांकडून आपल्याला मिळतात आणि ते ठरवतात की आपण कसे दिसू, आपले केस कसे असतील, डोळ्यांचा रंग काय असेल आणि हो, आपल्याला भविष्यात कोणता आजार होण्याची शक्यता आहे, हेसुद्धा!

या जीन्सच्या अभ्यासाला ‘जेनेटिक टेस्टिंग’ (Genetic Testing) म्हणतात. जणू काही, आपण आपल्या शरीराच्या आत असलेल्या ‘इंस्ट्रक्शन मॅन्युअल’ (Instruction Manual) चा काही भाग वाचण्याचा प्रयत्न करत आहोत.

तर मग, हा आरसा (जेनेटिक टेस्टिंग) काय दाखवतो?

समजा, या आरश्यात तुम्हाला दिसतं की तुम्हाला भविष्यात ‘XYZ’ नावाचा एक आजार होण्याची शक्यता जास्त आहे. आता इथे प्रश्न असा उभा राहतो की, हे माहिती असणं चांगलं की वाईट?

जाणून घेण्याचे फायदे:

1. काळजी घेता येते: जर तुम्हाला माहीत असेल की तुम्हाला ‘XYZ’ आजार होण्याची शक्यता आहे, तर तुम्ही आतापासूनच काळजी घेऊ शकता. जसं की, पौष्टिक आहार घेणे, नियमित व्यायाम करणे, डॉक्टरांच्या सल्ल्याने काही तपासण्या करणे. हे असं आहे, जसं परीक्षेचा अभ्यास आपल्याला आधीच माहीत असेल, तर आपण जास्त तयारी करू शकतो.

2. वेळेवर उपचार: जर आजार लवकर ओळखला गेला, तर त्यावर वेळेवर उपचार करणे सोपे होते आणि तो वाढण्यापासून रोखता येतो.

3. कुटुंबाला मदत: काहीवेळा, एखाद्या व्यक्तीला आजार होण्याची शक्यता असेल, तर त्यांच्या कुटुंबातील इतर सदस्यांनाही तो आजार होण्याची शक्यता असते. हे माहीत असल्यास, संपूर्ण कुटुंबच आपल्या आरोग्याची काळजी घेऊ शकते.

जाणून घेण्याचे तोटे (किंवा आव्हानं):

1. काळजी वाढू शकते: काही लोकांना हे माहीत झाल्यावर खूप काळजी वाटू शकते, भीती वाटू शकते. जसं की, एखाद्या गेममध्ये तुम्ही हरणार हे माहीत झाल्यावर तुम्हाला वाईट वाटू शकतं.

2. मानसिक ताण: भविष्यात काय होणार या विचाराने काहीवेळा मानसिक ताण येऊ शकतो, ज्यामुळे त्याचा आपल्या रोजच्या जीवनावर परिणाम होऊ शकतो.

3. परिस्थिती बदलू शकत नाही: काहीवेळा, आपल्याला एखादा आजार होणार आहे हे माहीत असूनही, आपण ती परिस्थिती बदलू शकत नाही. अशा वेळी, हे माहीत असणं जास्त त्रासदायक ठरू शकतं.

शास्त्रज्ञांचं काय म्हणणं आहे?

Harvard University च्या शास्त्रज्ञांनी या अभ्यासातून हेच दाखवून दिलं आहे की, हे एका नाण्याच्या दोन बाजूंसारखं आहे. तुम्हाला भविष्यात काय होऊ शकतं हे जाणून घेण्याचे फायदे आणि तोटे दोन्ही आहेत.

• हे कशावर अवलंबून आहे? हे प्रत्येक व्यक्तीवर अवलंबून असतं. काही लोकांना हे माहीत असूनही ते सकारात्मक राहून काळजी घेतात, तर काही लोकांना या विचाराने जास्त त्रास होतो.
• जागरूकता महत्त्वाची: सर्वात महत्त्वाचं हे आहे की, आपण याबद्दल जागरूक असावं. जेनेटिक टेस्टिंग करणं हे एका डॉक्टरांशी चर्चा करून आणि समुपदेशन (Counselling) घेऊनच करावं, जेणेकरून तुम्हाला सर्व माहिती मिळेल आणि योग्य निर्णय घेता येईल.

तुम्ही काय विचार करता?

हा अभ्यास आपल्याला विचार करायला लावतो की, विज्ञानाच्या मदतीने आपण आपल्या भविष्याबद्दल किती माहिती मिळवू शकतो. आणि ती माहिती आपल्यासाठी फायद्याची आहे की नाही, हे आपण कसे ठरवू शकतो.

तुम्ही मोठे झाल्यावर काय करू शकता?

तुम्ही जर विज्ञानात रुची घेतली, तर तुम्ही असेच नवनवीन शोध लावू शकता. भविष्यात तुम्ही स्वतः वैज्ञानिक बनून लोकांना त्यांच्या आरोग्याबद्दल अधिक चांगली माहिती देऊ शकता, जेणेकरून ते आनंदी आणि निरोगी जीवन जगू शकतील.

तर मित्रांनो, विज्ञानाच्या जगात अनेक रहस्यं दडलेली आहेत. ती जाणून घेणं खूप रोमांचक आहे, नाही का?

Riskier to know — or not to know — you’re predisposed to a disease?

एआयने बातम्या दिल्या आहेत.

Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:

2025-07-01 21:01 ला, Harvard University ने ‘Riskier to know — or not to know — you’re predisposed to a disease?’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.