CVE-2025-53367: DjVuLibre मधील एक धक्कादायक चुका, ज्यामुळे संगणकांना धोका!
चला, विज्ञानाच्या जगात एक रोमांचक प्रवास करूया!
तुम्ही कधी विचार केला आहे का की आपण कॉम्प्युटरवर चित्रं कशी पाहतो, गाणी कशी ऐकतो किंवा मजेदार गेम्स कसे खेळतो? या सगळ्यामागे कॉम्प्युटर प्रोग्राम्सची जादू असते. हे प्रोग्राम्स म्हणजे कॉम्प्युटरला काय करायचं हे सांगणारे सूचनांचे संच आहेत. पण कधीकधी, या सूचनांमध्ये काही चुका होतात. या चुका कधीकधी खूप गंभीर असू शकतात, ज्यामुळे आपल्या कॉम्प्युटरला धोका निर्माण होऊ शकतो.
आज आपण अशाच एका चुकीबद्दल बोलणार आहोत, जी DjVuLibre नावाच्या एका महत्त्वाच्या प्रोग्राममध्ये सापडली आहे. या चुकीचं नाव आहे CVE-2025-53367.
DjVuLibre म्हणजे काय?
DjVuLibre हे एक असं सॉफ्टवेअर आहे जे खास करून जुन्या कागदपत्रांना, पुस्तकांना आणि चित्रांना डिजिटल स्वरूपात जतन करण्यासाठी वापरलं जातं. कल्पना करा की तुम्हाला खूप जुनं, महत्त्वाचं पुस्तक सापडलं आहे, जे आता खराब होऊ लागलं आहे. DjVuLibre च्या मदतीने आपण त्या पुस्तकाचं एक छान डिजिटल कॉपी बनवू शकतो, जी आपण कधीही, कुठेही आपल्या कॉम्प्युटरवर किंवा मोबाईलवर पाहू शकतो. हे एक प्रकारचं ‘डिजिटल जतन’ आहे.
CVE-2025-53367 ची गोष्ट काय आहे?
ही एक ‘आउट-ऑफ-बाउंड्स राइट’ (out-of-bounds write) प्रकारची चूक आहे. हे थोडं अवघड वाटेल, पण आपण ते सोप्या भाषेत समजून घेऊया.
कल्पना करा की तुमच्याकडे एक रिकामी वही आहे आणि तुम्हाला त्यात काहीतरी लिहायचं आहे. वहीच्या प्रत्येक पानावर एक ठराविक जागा असते, जिथे तुम्ही लिहू शकता. पण जर तुम्ही वहीच्या त्या ठरलेल्या जागेच्या बाहेर लिहायला लागलात, तर काय होईल? कदाचित तुमचा हात मागील पानावर जाईल किंवा वही फाटेल, बरोबर?
संगणकाच्या जगातही असंच काहीतरी होतं. कॉम्प्युटर प्रोग्राम्स डेटा (माहिती) साठवण्यासाठी ‘मेमरी’ नावाच्या एका जागेचा वापर करतात. ही मेमरी म्हणजे एका मोठ्या वहीसारखी असते, जिथे कॉम्प्युटर सगळ्या गोष्टी व्यवस्थित ठेवत असतो.
‘आउट-ऑफ-बाउंड्स राइट’ म्हणजे काय?
जेव्हा DjVuLibre प्रोग्राम एखादं जुनं चित्र किंवा कागदपत्र वाचत असतो, तेव्हा त्याला त्या माहितीला मेमरीमध्ये एका विशिष्ट ठिकाणी ठेवायचं असतं. पण CVE-2025-53367 या चुकीमुळे, DjVuLibre कधीकधी या मेमरीच्या ठरलेल्या जागेच्या ‘बाहेर’ माहिती लिहायला लागतो.
यामुळे काय धोका आहे?
हे थोडं धोकादायक आहे, कारण:
- इतर महत्त्वाच्या गोष्टी खराब होऊ शकतात: जसं वहीच्या बाहेर लिहिल्याने इतर पानांवरचा मजकूर खराब होऊ शकतो, त्याचप्रमाणे मेमरीच्या बाहेर माहिती लिहिल्याने कॉम्प्युटरमधील इतर महत्त्वाच्या कामांना अडथळा येऊ शकतो.
- कॉम्प्युटर हॅक होण्याची शक्यता: सर्वात मोठी चिंता ही आहे की, वाईट लोक या चुकीचा फायदा घेऊन कॉम्प्युटरमध्ये घुसखोरी करू शकतात. ते या चुकीचा वापर करून कॉम्प्युटरमध्ये आपला स्वतःचा वाईट कोड (malicious code) टाकू शकतात, ज्यामुळे ते तुमचा कॉम्प्युटर नियंत्रित करू शकतात, तुमची माहिती चोरू शकतात किंवा कॉम्प्युटर खराब करू शकतात.
हे कधी घडलं?
GitHub नावाच्या एका मोठ्या वेबसाईटवर, जिथे प्रोग्रामर्स आपले कोड शेअर करतात, तिथे 3 जुलै 2025 रोजी दुपारी 2:52 वाजता या चुकीबद्दल माहिती प्रकाशित करण्यात आली. याचा अर्थ हा धोका नुकताच उघडकीस आला आहे.
हे आपल्यासाठी का महत्त्वाचं आहे?
- वैज्ञानिक जग: विज्ञानामध्ये सतत नवीन गोष्टींचा शोध लागत असतो. कधी नवीन शोध लागतात, तर कधी अशा चुका उघडकीस येतात. या चुका शोधणे आणि त्या सुधारणे हे सुद्धा विज्ञानाचेच काम आहे.
- सुरक्षितता: जगात अनेक लोक कॉम्प्युटर वापरतात. त्यांची माहिती सुरक्षित ठेवणे खूप महत्त्वाचं आहे. अशा चुका शोधून त्या लगेच दुरुस्त केल्या तर आपण आपले कॉम्प्युटर आणि माहिती सुरक्षित ठेवू शकतो.
- शिकण्याची संधी: ही घटना आपल्याला शिकवते की कॉम्प्युटर प्रोग्राम्स बनवणे किती अवघड काम आहे आणि त्यात किती बारकाईने लक्ष द्यावे लागते. छोटीशी चूकही मोठा धोका निर्माण करू शकते.
आपण काय करू शकतो?
- जाणून घ्या: जसे आपण आता या चुकीबद्दल शिकलो, तसेच नवीन गोष्टींबद्दल नेहमी शिकत राहा.
- अपडेट्स तपासा: आपले सॉफ्टवेअर (उदा. DjVuLibre) नेहमी अपडेटेड ठेवा. सॉफ्टवेअर बनवणारे लोक अशा चुका शोधून त्या सुधारण्यासाठी नवीन व्हर्जन्स (versions) काढतात.
- सुरक्षित राहा: आपल्या कॉम्प्युटरवर नेहमी चांगला अँटीव्हायरस (antivirus) वापरा आणि अनोळखी वेबसाईट किंवा फाईल्स उघडताना काळजी घ्या.
निष्कर्ष:
CVE-2025-53367 ही DjVuLibre मधील एक गंभीर चूक आहे, जी आपल्या कॉम्प्युटरला असुरक्षित बनवू शकते. पण अशा चुकांमुळेच आपण आपल्या कॉम्प्युटर सिस्टीम आणखी सुरक्षित कशा बनवायच्या हे शिकतो. विज्ञान हे फक्त प्रयोगशाळेतच नसतं, तर आपल्या रोजच्या जीवनातील कॉम्प्युटरमध्येही असतं. या रोमांचक जगात डोकावून पाहिलं तर आपल्याला खूप काही शिकायला मिळेल आणि कदाचित तुम्हीसुद्धा भविष्यात असेच मोठे शोध लावाल!
चला, विज्ञानाच्या या जगात पुढे जात राहूया!
CVE-2025-53367: An exploitable out-of-bounds write in DjVuLibre
एआयने बातम्या दिल्या आहेत.
Google Gemini मधून प्रतिसाद मिळवण्यासाठी खालील प्रश्न वापरण्यात आला:
2025-07-03 20:52 ला, GitHub ने ‘CVE-2025-53367: An exploitable out-of-bounds write in DjVuLibre’ प्रकाशित केले. कृपया संबंधित माहितीसह, मुले आणि विद्यार्थ्यांना समजेल अशा सोप्या भाषेत एक सविस्तर लेख लिहा, ज्यामुळे अधिक मुलांना विज्ञानात रुची घेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. कृपया मराठीमध्येच लेख द्या.