मूळ ठिकाण प्रमाणपत्राची (Certificate of Origin) प्रक्रिया आता पूर्णपणे ऑनलाईन होणार: जपान व्यापार प्रोत्साहन संस्थेची (JETRO) महत्वपूर्ण घोषणा
प्रस्तावना
जपान व्यापार प्रोत्साहन संस्थेने (JETRO) १८ जुलै २०२५ रोजी एक अत्यंत महत्त्वाची घोषणा केली आहे. या घोषणेनुसार, “मूळ ठिकाण प्रमाणपत्राच्या (Certificate of Origin) जारी करण्याची प्रक्रिया आता पूर्णपणे इलेक्ट्रॉनिक केली जाईल.” ही बातमी भारतीय व्यवसायांसाठी, विशेषतः जे जपानसोबत व्यापार करतात, त्यांच्यासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरू शकते. या बदलामुळे कामामध्ये सुलभता येऊन वेळेची बचत होईल, तसेच संपूर्ण प्रक्रियेत अधिक पारदर्शकता येईल.
मूळ ठिकाण प्रमाणपत्र (Certificate of Origin) म्हणजे काय?
सोप्या भाषेत सांगायचे तर, मूळ ठिकाण प्रमाणपत्र हे एक असे दस्तऐवज आहे, जे एखाद्या वस्तूचे उत्पादन कोणत्या देशात झाले आहे, हे प्रमाणित करते. आंतरराष्ट्रीय व्यापारात या प्रमाणपत्राला खूप महत्त्व आहे. कारण:
- शुल्क (Tariffs) आणि कर (Taxes): विविध देशांचे आपापल्या सोईनुसार आयात शुल्क आणि कर दर ठरलेले असतात. वस्तू कोणत्या देशात बनली आहे, यावर ते अवलंबून असते. उदाहरणार्थ, जर भारत आणि जपानमध्ये मुक्त व्यापार करार (Free Trade Agreement) असेल, तर भारतीय वस्तूंना जपानमध्ये कमी शुल्क लागू शकते, जे या प्रमाणपत्राद्वारे सिद्ध होते.
- व्यापार नियम (Trade Regulations): काही देशांमध्ये विशिष्ट प्रकारच्या वस्तूंच्या आयातीसाठी किंवा निर्यातीसाठी विशिष्ट नियम असतात. मूळ ठिकाण प्रमाणपत्र हे त्या नियमांचे पालन होत आहे की नाही, हे तपासण्यासाठी महत्त्वाचे असते.
- पुरवठा साखळी व्यवस्थापन (Supply Chain Management): कंपन्यांना त्यांच्या पुरवठा साखळीत वापरल्या जाणाऱ्या वस्तूंचे मूळ स्थान जाणून घेणे आवश्यक असते.
JETRO ची घोषणा आणि त्याचे महत्त्व
JETRO ची घोषणा ही जपानच्या आंतरराष्ट्रीय व्यापार प्रक्रियेतील एक महत्त्वपूर्ण डिजिटलायझेशन (Digitalization) आहे. यापूर्वी, मूळ ठिकाण प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करणे, कागदपत्रे सादर करणे आणि प्रमाणपत्र मिळवणे या सर्व प्रक्रिया बऱ्याच अंशी कागदोपत्री (Paper-based) होत होत्या. यात वेळ लागायचा, चुका होण्याची शक्यता असायची आणि कधीकधी कागदपत्रांची तपासणी करण्यासाठी प्रत्यक्ष जावे लागत असे.
संपूर्ण इलेक्ट्रॉनिकरण (Full Electronicization) म्हणजे काय?
या घोषणेचा अर्थ असा आहे की, आता मूळ ठिकाण प्रमाणपत्रासाठीचा संपूर्ण अर्ज, संबंधित कागदपत्रांची पडताळणी आणि प्रमाणपत्राचे वितरण ही सर्व कामे ऑनलाईन पद्धतीने केली जातील. याचा फायदा खालीलप्रमाणे होईल:
- वेळेची बचत: अर्जदार घरबसल्या किंवा आपल्या कार्यालयातून ऑनलाईन अर्ज करू शकतील. कागदपत्रे सादर करण्यासाठी किंवा प्रमाणपत्र घेण्यासाठी प्रत्यक्ष जाण्याची गरज भासणार नाही. त्यामुळे प्रवासाचा वेळ आणि खर्च वाचेल.
- सुविधा: प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाईन असल्याने ती अधिक सोयीस्कर होईल. कधीही, कुठेही अर्ज करता येईल.
- कार्यक्षमता वाढेल: इलेक्ट्रॉनिक प्रणालीमुळे अर्जांची जलद गतीने प्रक्रिया केली जाईल. कागदपत्रांची पडताळणी देखील जलद होईल, ज्यामुळे व्यवसायांना त्यांच्या वस्तू वेळेवर पाठवता किंवा मागवता येतील.
- पारदर्शकता: ऑनलाईन प्रणालीमध्ये अर्जाची स्थिती (Status) कधीही पाहता येते, ज्यामुळे प्रक्रियेत अधिक पारदर्शकता येईल.
- चुका कमी होतील: मानवी चुकांची शक्यता कमी होईल, कारण अनेक कामे स्वयंचलित (Automated) पद्धतीने होतील.
- पर्यावरणाला मदत: कागदाचा वापर कमी झाल्यामुळे पर्यावरणाचीही काळजी घेतली जाईल.
भारतावर होणारा परिणाम
जपान हा भारतासाठी एक महत्त्वाचा व्यापारी भागीदार आहे. अनेक भारतीय कंपन्या जपानला वस्तू निर्यात करतात किंवा जपानमधून आयात करतात. या नव्या इलेक्ट्रॉनिक प्रणालीमुळे भारतीय निर्यातदारांना आणि आयातदारांना खालील फायदे मिळतील:
- निर्यात सुलभ होईल: जपानमध्ये वस्तू निर्यात करणाऱ्या भारतीय कंपन्यांना मूळ ठिकाण प्रमाणपत्र मिळवणे सोपे होईल. यामुळे त्यांना जपानच्या आयात नियमांचे पालन करून कमी शुल्काचा फायदा घेता येईल.
- आयात सोपी होईल: जपानमधून वस्तू आयात करणाऱ्या भारतीय कंपन्यांसाठीही प्रक्रिया सुलभ होईल.
- स्पर्धात्मकता वाढेल: आंतरराष्ट्रीय व्यापारात स्पर्धात्मक राहण्यासाठी प्रक्रिया जलद आणि कार्यक्षम असणे आवश्यक आहे. हे बदल भारतीय कंपन्यांना अधिक स्पर्धात्मक बनविण्यात मदत करतील.
पुढील वाटचाल
JETRO ने ही घोषणा केली असली तरी, ती प्रत्यक्ष कधीपासून पूर्णपणे लागू होईल, याची सविस्तर माहिती पुढील काळात दिली जाईल. तथापि, ही एक सकारात्मक दिशा असून, जपान सरकार आपल्या व्यापारी प्रक्रियांचे आधुनिकीकरण (Modernization) करत असल्याचे हे उत्तम उदाहरण आहे.
निष्कर्ष
JETRO ची मूळ ठिकाण प्रमाणपत्राची प्रक्रिया पूर्णपणे इलेक्ट्रॉनिक करण्याची घोषणा ही आंतरराष्ट्रीय व्यापाराच्या डिजिटलायझेशनच्या दिशेने एक मोठे पाऊल आहे. यामुळे जपानसोबत व्यापार करणाऱ्या सर्वच देशांतील व्यवसायांना लाभ होणार आहे. भारतीय व्यवसायांसाठीही हा एक महत्त्वपूर्ण बदल ठरेल, ज्यामुळे जपानसोबतचा व्यापार अधिक सुलभ, जलद आणि कार्यक्षम होईल.
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-18 06:00 वाजता, ‘原産地証明書の発給手続き、全面電子化へ’ 日本貿易振興機構 नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.