ऑस्ट्रेलियन लायब्ररी अँड इन्फॉर्मेशन असोसिएशन (ALIA) तर्फे ग्रंथालय आणि माहिती सेवा व्यावसायिकांसाठी कौशल्ये, ज्ञान आणि नैतिकता फ्रेमवर्कची अद्ययावत आवृत्ती प्रकाशित
परिचय:
९ जुलै २०२५ रोजी सकाळी ८:०९ वाजता, ‘करंट अवेअरनेस पोर्टल’ नुसार, ऑस्ट्रेलियन लायब्ररी अँड इन्फॉर्मेशन असोसिएशन (ALIA) ने ग्रंथालय आणि माहिती सेवा क्षेत्रातील व्यावसायिकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण दस्तऐवज प्रकाशित केला आहे. हा दस्तऐवज म्हणजे त्यांच्या ‘कौशल्ये, ज्ञान आणि नैतिकता फ्रेमवर्क’ (Skills, Knowledge and Ethics Framework) ची अद्ययावत आवृत्ती होय. हा फ्रेमवर्क ग्रंथालयातील कर्मचाऱ्यांना आजच्या काळात आवश्यक असलेल्या क्षमता, आवश्यक ज्ञान आणि व्यावसायिक आचरण याबद्दल मार्गदर्शन करतो.
फ्रेमवर्कचा उद्देश आणि महत्त्व:
आजच्या जलद गतीने बदलणाऱ्या जगात, तंत्रज्ञानाचा वाढता वापर आणि माहितीचा विस्फोट यामुळे ग्रंथालये आणि माहिती सेवांमध्ये मोठे बदल घडत आहेत. अशा परिस्थितीत, ग्रंथालय व्यावसायिकांना सतत नवीन कौशल्ये आत्मसात करावी लागतात आणि आपल्या ज्ञानात भर घालावी लागते. तसेच, माहितीची विश्वासार्हता आणि गोपनीयता जपण्यासाठी नैतिक आचरण अत्यंत महत्त्वाचे ठरते.
ALIA चे हे अद्ययावत फ्रेमवर्क याच गरजा पूर्ण करण्यासाठी तयार करण्यात आले आहे. हे केवळ ग्रंथालय व्यावसायिकांच्या सद्यस्थितीतील गरजाच पूर्ण करत नाही, तर भविष्यात आवश्यक असलेल्या क्षमतांची देखील आखणी करते. या फ्रेमवर्कचा मुख्य उद्देश हा आहे की:
- व्यावसायिकांचे सक्षमीकरण: ग्रंथालय आणि माहिती सेवा क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना त्यांचे कार्य अधिक प्रभावीपणे करण्यासाठी आवश्यक असलेली कौशल्ये आणि ज्ञान प्रदान करणे.
- सेवांची गुणवत्ता वाढवणे: वाचकांना आणि वापरकर्त्यांना उच्च दर्जाच्या सेवा देण्यासाठी ग्रंथालयीनांना सक्षम करणे.
- नैतिक मानके राखणे: माहितीच्या जगात जबाबदार आणि नैतिक आचरण सुनिश्चित करणे.
- करिअर विकास: व्यावसायिकांना त्यांच्या करिअरमध्ये प्रगती साधण्यासाठी एक मार्गदर्शक तत्त्वे उपलब्ध करून देणे.
फ्रेमवर्कमधील प्रमुख बदल आणि नवीन बाबी:
ALIA ने आपल्या फ्रेमवर्कची ही आवृत्ती तयार करताना आजच्या तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीचा आणि समाजाच्या बदलत्या अपेक्षांचा विचार केला आहे. या अद्ययावत आवृत्तीत खालील प्रमुख बाबींवर लक्ष केंद्रित केले आहे:
-
डिजिटल कौशल्ये:
- डिजिटल साक्षरता: माहिती शोधणे, मूल्यांकन करणे आणि वापरणे यासाठी डिजिटल साधनांचा प्रभावी वापर.
- माहिती व्यवस्थापन: डिजिटल माहितीचे आयोजन, जतन आणि उपलब्ध करून देणे.
- तंत्रज्ञानाचा वापर: नवीन तंत्रज्ञान, जसे की कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), मशीन लर्निंग आणि डेटा विश्लेषण, यांचा ग्रंथालय सेवांमध्ये उपयोग करणे.
- सायबर सुरक्षा: डिजिटल डेटा आणि वापरकर्त्यांच्या गोपनीयतेचे संरक्षण.
-
माहिती साक्षरता आणि शिक्षण:
- वापरकर्त्यांना माहितीचे विश्वसनीय स्रोत ओळखण्यास आणि त्याचा जबाबदारीने वापर करण्यास शिकवणे.
- जीवनभर शिक्षणासाठी (Lifelong learning) प्रोत्साहन देणे आणि त्यासाठी आवश्यक संसाधने उपलब्ध करून देणे.
- डिजिटल डिवाइड कमी करण्यासाठी मदत करणे.
-
सामुदायिक सहभाग आणि सामाजिक जबाबदारी:
- समाजाच्या विविध गरजा ओळखून त्यानुसार ग्रंथालय सेवा विकसित करणे.
- समावेशक आणि न्याय्य सेवा प्रदान करणे.
- स्थानिक समुदाय आणि इतर संस्थांशी सहयोग साधणे.
-
ज्ञान व्यवस्थापन आणि नवीन माहिती सेवा:
- माहितीच्या प्रचंड स्रोतांचे व्यवस्थापन करणे आणि ते सुलभपणे उपलब्ध करून देणे.
- नवीन आणि नवोपक्रमी सेवा (Innovative services) विकसित करणे, जसे की डेटा व्हिज्युअलायझेशन, डिजिटल स्टोरीटेलिंग इ.
-
नैतिकता आणि व्यावसायिक आचरण:
- गोपनीयता आणि डेटा संरक्षण: वापरकर्त्यांची माहिती गोपनीय ठेवणे आणि डेटा संरक्षण नियमांचे पालन करणे.
- भेदभावविरहित सेवा: वंश, लिंग, वय, धर्म किंवा इतर कोणत्याही कारणास्तव कोणताही भेदभाव न करता सेवा देणे.
- व्यावसायिक सचोटी: सत्यनिष्ठा, प्रामाणिकपणा आणि जबाबदारीने काम करणे.
- बौद्धिक संपदा हक्कांचे संरक्षण: कॉपीराइट आणि इतर बौद्धिक संपदा कायद्यांचा आदर करणे.
फ्रेमवर्कचा वापर कसा करावा?
हा फ्रेमवर्क ग्रंथालय आणि माहिती सेवा क्षेत्रातील विविध स्तरांवरील व्यावसायिकांसाठी उपयुक्त आहे, जसे की:
- विद्यार्थी: जे या क्षेत्रात करिअर करू इच्छितात, त्यांना आवश्यक कौशल्ये आणि ज्ञानाची कल्पना येते.
- सध्या कार्यरत व्यावसायिक: जे स्वतःच्या ज्ञानात आणि कौशल्यांमध्ये सुधारणा करू इच्छितात, त्यांच्यासाठी हा एक उत्तम मार्गदर्शक आहे.
- संस्था आणि व्यवस्थापन: जे कर्मचाऱ्यांचे प्रशिक्षण आणि विकास कार्यक्रम तयार करू इच्छितात, त्यांना या फ्रेमवर्कची मदत घेता येते.
- शैक्षणिक संस्था: जे ग्रंथालय आणि माहिती विज्ञान अभ्यासक्रम तयार करतात, त्यांच्यासाठी हा अभ्यासक्रमाची रूपरेषा ठरवण्यासाठी उपयुक्त आहे.
निष्कर्ष:
ALIA ने प्रकाशित केलेला ‘कौशल्ये, ज्ञान आणि नैतिकता फ्रेमवर्क’ ची अद्ययावत आवृत्ती ऑस्ट्रेलियन ग्रंथालय आणि माहिती सेवा क्षेत्रासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. हे फ्रेमवर्क आजच्या काळातील गरजा लक्षात घेऊन तयार केले आहे आणि ग्रंथालय व्यावसायिकांना अधिक सक्षम, अद्ययावत आणि नैतिक बनण्यास मदत करेल. यामुळे वाचकांना आणि वापरकर्त्यांना मिळणाऱ्या सेवांची गुणवत्ता निश्चितच वाढेल आणि ग्रंथालये समाजासाठी अधिक महत्त्वाची भूमिका बजावतील. हा दस्तऐवज केवळ ऑस्ट्रेलियासाठीच नव्हे, तर जगभरातील ग्रंथालय व्यावसायिकांसाठी एक आदर्श म्हणून काम करू शकतो.
オーストラリア図書館協会（ALIA）、図書館・情報サービス従事者のためのスキル・知識・倫理に関するフレームワークの改訂版を公表
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-09 08:09 वाजता, ‘オーストラリア図書館協会（ALIA）、図書館・情報サービス従事者のためのスキル・知識・倫理に関するフレームワークの改訂版を公表’ カレントアウェアネス・ポータル नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.