चिली आणि अर्जेंटिना ध्रुवीय प्रतिचक्रवाताच्या विळख्यात: पृथ्वीवरील सर्वात थंड प्रदेशांपैकी एक
प्रस्तावना:
युनायटेड नेशन्सने 3 जुलै 2025 रोजी प्रकाशित केलेल्या वृत्तानुसार, चिली आणि अर्जेंटिनामधील काही भाग सध्या एका तीव्र ध्रुवीय प्रतिचक्रवाताच्या (polar anticyclone) प्रभावाखाली आहेत. यामुळे या प्रदेशात असामान्यपणे कमी तापमानाची नोंद झाली असून, ते पृथ्वीवरील सर्वात थंड ठिकाणांपैकी एक बनले आहेत. हवामान बदलाच्या पार्श्वभूमीवर अशा प्रकारच्या घटनांचे महत्त्व आणि त्यांचे संभाव्य परिणाम समजून घेणे आवश्यक आहे.
ध्रुवीय प्रतिचक्रवात म्हणजे काय?
ध्रुवीय प्रतिचक्रवात हा ध्रुवीय प्रदेशात तयार होणारा एक उच्च दाबाचा हवामानाचा प्रदेश आहे. या प्रदेशात हवा वरून खाली येते, ज्यामुळे आकाश निरभ्र होते आणि तापमान अत्यंत कमी होते. याउलट, कमी दाबाच्या प्रदेशात हवा वर जाते आणि ढग व पाऊस निर्माण करतो. ध्रुवीय प्रतिचक्रवात अत्यंत थंड आणि कोरडी हवा खाली ढकलतो, ज्यामुळे विस्तृत भागातील हवामानावर परिणाम होतो.
सद्यस्थिती आणि परिणाम:
सध्या चिली आणि अर्जेंटिनाच्या काही भागांमध्ये, विशेषतः पॅटागोनियासारख्या दक्षिणेकडील प्रदेशांमध्ये, या ध्रुवीय प्रतिचक्रवाताचा प्रभाव स्पष्टपणे दिसून येत आहे. यामुळे:
- अत्यंत कमी तापमान: या प्रदेशात तापमान नेहमीपेक्षा खूपच कमी झाले आहे. काही ठिकाणी तापमानात लक्षणीय घट झाली असून, गोठणबिंदूच्या खाली तापमान गेले आहे.
- थंड वारे: प्रतिचक्रवातामुळे निर्माण होणारे थंड वारे या प्रदेशात वेगाने वाहत आहेत, ज्यामुळे थंडीची तीव्रता आणखी वाढली आहे.
- हिवाळ्याचे तीव्र स्वरूप: अनेक ठिकाणी हिवाळ्याचे स्वरूप अधिक तीव्र झाले आहे. जरी हे प्रदेश सामान्यतः हिवाळ्यात थंड असले तरी, यावेळची थंडी अधिक तीव्र आणि व्यापक असल्याचे दिसून येत आहे.
- शेती आणि जनजीवनावर परिणाम: अचानक आलेल्या या तीव्र थंडीचा स्थानिक शेतीवर परिणाम होण्याची शक्यता आहे. तसेच, कमी तापमानामुळे जनजीवनावरही ताण येऊ शकतो, विशेषतः ज्या ठिकाणी घरांमध्ये पुरेसे तापमान राखण्याची सोय नाही.
- नैसर्गिक वातावरणावर परिणाम: बर्फवृष्टी किंवा हिमवर्षाव यांसारख्या घटनांमध्ये वाढ होऊ शकते, ज्यामुळे स्थानिक परिसंस्थेवर परिणाम होऊ शकतो.
हवामान बदलाचा संदर्भ:
जरी ध्रुवीय प्रतिचक्रवात ही एक नैसर्गिक हवामान घटना असली तरी, हवामान बदलाच्या संदर्भात अशा तीव्र घटनांची वारंवारता आणि तीव्रता वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. जागतिक तापमानवाढीमुळे वातावरणातील ऊर्जेचे वितरण आणि हवेच्या प्रवाहांमध्ये बदल होत आहेत, ज्यामुळे टोकाच्या हवामान घटनांची शक्यता वाढते. आर्क्टिक प्रदेशात होणारी जागतिक तापमानवाढ, जी पृथ्वीच्या इतर भागांपेक्षा वेगाने होत आहे, त्याचा परिणाम जगभरातील हवामान प्रणालींवर होत आहे, ज्यामध्ये ध्रुवीय प्रतिचक्रवातांसारख्या घटनांचाही समावेश असू शकतो.
निष्कर्ष:
चिली आणि अर्जेंटिनामधील सध्याची थंड हवामानाची परिस्थिती ही ध्रुवीय प्रतिचक्रवातामुळे निर्माण झाली आहे. हे प्रदेश पृथ्वीवरील सर्वात थंड ठिकाणांपैकी एक असले तरी, यावेळची थंडी विशेषतः तीव्र आहे. अशा प्रकारच्या हवामान घटना हवामान बदलाच्या व्यापक परिणामांकडे लक्ष वेधतात. यामुळे स्थानिक प्रशासनाला आणि नागरिकांना सज्ज राहावे लागणार आहे, जेणेकरून या आव्हानात्मक हवामानाचा सामना करता येईल आणि त्याचे नकारात्मक परिणाम कमी करता येतील. या घटनेचा अभ्यास हवामान बदलाच्या गतिशीलतेवर अधिक प्रकाश टाकू शकतो.
Chile and Argentina among coldest places on Earth as polar anticyclone grips region
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
‘Chile and Argentina among coldest places on Earth as polar anticyclone grips region’ Climate Change द्वारे 2025-07-03 12:00 वाजता प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख नम्र भाषेत लिहा. कृपया मराठीत फक्त लेखासह उत्तर द्या.