नागानो प्रीफेक्चरल लायब्ररीचे ‘युद्धकालीन योमिउरी’ डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध होणार: राष्ट्रीय वाचन अभिरुचीला चालना
प्रस्तावना
जपानच्या राष्ट्रीय विद्यापीठ ग्रंथालयाच्या (National Diet Library) ‘करंट अवेयरनेस पोर्टल’ नुसार, 8 जुलै 2025 रोजी सकाळी 09:36 वाजता, एक अत्यंत महत्त्वाची बातमी प्रकाशित झाली आहे. ‘県立長野図書館’ (नागानो प्रीफेक्चरल लायब्ररी) त्यांच्या संग्रहात असलेले ‘戦時版よみうり’ (युद्धकालीन योमिउरी) नावाचे ऐतिहासिक वृत्तपत्र डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध करणार आहे. ही बहुमोल सामग्री ‘ヨミダス’ (Yomi-das) नावाच्या वाचनयोग्य वृत्तपत्र डेटाबेसमध्ये सार्वजनिकरित्या वाचकांना उपलब्ध होणार आहे. या निर्णयामुळे इतिहास, पत्रकारिता आणि राष्ट्रीय वाचन अभिरुचीला एक नवी दिशा मिळेल अशी अपेक्षा आहे.
‘युद्धकालीन योमिउरी’ काय आहे?
‘युद्धकालीन योमिउरी’ हे जपानच्या दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात प्रकाशित झालेले योमिउरी शिंबुनचे (Yomiuri Shimbun) विशेष संस्करण आहे. युद्धकाळात अनेक देशांमध्ये वृत्तपत्रांच्या प्रकाशनावर निर्बंध होते, ज्यामुळे सामग्रीची उपलब्धता मर्यादित झाली होती. अशा परिस्थितीत, ‘युद्धकालीन योमिउरी’ हे जपानच्या त्या काळातील सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक परिस्थितीचे प्रतिबिंब दर्शवणारे एक महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक दस्तऐवज आहे. यात त्यावेळच्या सरकारी धोरणांचा प्रभाव, युद्धाच्या बातम्या आणि लोकांच्या दैनंदिन जीवनावरील परिणाम यासारख्या गोष्टींची माहिती मिळू शकते.
नागानो प्रीफेक्चरल लायब्ररीची भूमिका
नागानो प्रीफेक्चरल लायब्ररीने जपानच्या इतिहासातील या महत्त्वपूर्ण काळाचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या या वृत्तपत्रांना आपल्या संग्रहात जतन करून ठेवले आहे. या मौल्यवान दस्तऐवजांना जतन करणे आणि ते भविष्यकाळासाठी उपलब्ध करून देणे ही लायब्ररीची महत्त्वाची जबाबदारी आहे. आता या लायब्ररीने ‘युद्धकालीन योमिउरी’ला डिजिटल स्वरूपात रूपांतरित करून ते अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचा घेतलेला निर्णय अत्यंत प्रशंसनीय आहे.
‘ヨミダス’ (Yomi-das) डेटाबेस आणि त्याचे महत्त्व
‘ヨミダス’ हा योमिउरी शिंबुनचा एक व्यापक डिजिटल अभिलेखागार (archive) आहे. यात योमिउरी शिंबुनचे जुने आणि नवीन अंक डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध आहेत. या डेटाबेसमध्ये ‘युद्धकालीन योमिउरी’चा समावेश केल्याने इतिहासकार, संशोधक, विद्यार्थी आणि सामान्य वाचक यांना युद्धकाळातील जपानच्या घडामोडींचा सखोल अभ्यास करण्याची संधी मिळेल. या डिजिटल स्वरूपात उपलब्धतेमुळे आता या वृत्तपत्रांचे भौतिक जतन करण्याची चिंता कमी होईल आणि लोकांना घरबसल्या माहिती मिळवणे शक्य होईल.
डिजिटल प्रसारणामुळे होणारे फायदे
- सुलभ उपलब्धता: पारंपरिकपणे जुनी वृत्तपत्रे वाचण्यासाठी ग्रंथालयात प्रत्यक्ष जावे लागते. पण आता डिजिटल स्वरूपात ही माहिती इंटरनेटद्वारे सहज उपलब्ध होईल.
- सखोल संशोधन: इतिहासकार आणि संशोधक आता युद्धकाळातील घडामोडींचा अधिक बारकाईने अभ्यास करू शकतील. त्यांना या वृत्तपत्रांमधील मजकूर, चित्रे आणि जाहिरातींचा अभ्यास करणे सोपे जाईल.
- शैक्षणिक उपयोगिता: विद्यार्थी आणि शिक्षक यांना इतिहासाच्या अभ्यासासाठी एक उत्तम साधन मिळेल. युद्धकाळातील जपानच्या जीवनाचे प्रत्यक्ष चित्रण यातून त्यांना समजेल.
- जतन आणि संवर्धन: जुनी कागदपत्रे कालांतराने खराब होण्याची शक्यता असते. डिजिटल स्वरूपात त्यांची प्रत तयार केल्याने ती कायमस्वरूपी जतन केली जाऊ शकते.
- जागतिक वाचन अभिरुचीला चालना: ही माहिती आता केवळ जपानमधीलच नव्हे, तर जगभरातील लोकांसाठी उपलब्ध होईल, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर जपानच्या इतिहासाबद्दलची समज वाढेल.
पुढील वाटचाल
नागानो प्रीफेक्चरल लायब्ररीचे हे पाऊल इतर ग्रंथालये आणि संस्थांसाठी एक प्रेरणा स्त्रोत ठरू शकते. अशा प्रकारे ऐतिहासिक दस्तऐवजांचे डिजिटायझेशन करणे आणि ते सार्वजनिकरित्या उपलब्ध करणे हे ज्ञान प्रसारणाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे भविष्यात जपानच्या इतिहासावर आणि समाजावर अधिक प्रकाश टाकता येईल.
निष्कर्ष
‘युद्धकालीन योमिउरी’चे डिजिटल स्वरूपात ‘ヨミダス’ डेटाबेसमध्ये उपलब्ध होणे ही एक अत्यंत स्वागतार्ह घटना आहे. यामुळे जपानच्या इतिहासाचा अभ्यास अधिक सुलभ होईल आणि येणार्या पिढ्यांना भूतकाळातील महत्त्वपूर्ण घटनांची माहिती सहजपणे मिळेल. नागानो प्रीफेक्चरल लायब्ररीच्या या प्रयत्नाचे कौतुक करावे तितके थोडेच आहे. हे पाऊल जपानच्या सांस्कृतिक वारसा जतन करण्याच्या आणि ज्ञान प्रसाराच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण मैलाचा दगड ठरेल.
県立長野図書館、所蔵する『戦時版よみうり』がデジタル化、読売新聞記事データベース「ヨミダス」で公開予定
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-08 09:36 वाजता, ‘県立長野図書館、所蔵する『戦時版よみうり』がデジタル化、読売新聞記事データベース「ヨミダス」で公開予定’ カレントアウェアネス・ポータル नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.