ब्रिटिश सरकारचे पॅकेजिंगवरील विस्तारित उत्पादक जबाबदारी (EPR) बाबतचे महत्त्वपूर्ण निर्णय: मराठीतून सविस्तर माहिती
प्रस्तावना:
जपानच्या व्यापार प्रोत्साहन संस्थेने (JETRO) दिलेल्या माहितीनुसार, २ जुलै २०२५ रोजी सकाळी ४:२५ वाजता एक महत्त्वाची बातमी प्रसिद्ध झाली आहे. या बातमीनुसार, ब्रिटिश सरकारने पॅकेजिंगच्या वाढीव उत्पादक जबाबदारी (Extended Producer Responsibility – EPR) शी संबंधित पहिल्या वर्षासाठीचे शुल्क निश्चित केले आहे. हा निर्णय पर्यावरण संरक्षणाच्या दृष्टीने एक महत्त्वाचा टप्पा मानला जातो, कारण यामुळे उत्पादकांना त्यांच्या उत्पादनांच्या पॅकेजिंगच्या व्यवस्थापनासाठी अधिक जबाबदार धरले जाईल. चला तर मग, या महत्त्वपूर्ण निर्णयाबद्दल सोप्या मराठी भाषेत सविस्तर माहिती घेऊया.
विस्तारित उत्पादक जबाबदारी (EPR) म्हणजे काय?
‘विस्तारित उत्पादक जबाबदारी’ (EPR) ही एक अशी संकल्पना आहे, ज्या अंतर्गत उत्पादकांना त्यांच्या उत्पादनांच्या संपूर्ण जीवनचक्रात, विशेषतः उत्पादनाच्या शेवटी येणाऱ्या कचऱ्याच्या व्यवस्थापनाची जबाबदारी घ्यावी लागते. याचा अर्थ, उत्पादकांनी तयार केलेल्या वस्तूंच्या पॅकेजिंगचा कचरा गोळा करणे, त्याची पुनर्वापर (recycling) करणे किंवा त्याची सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावणे यासाठी त्यांना आर्थिक आणि व्यवस्थापकीय जबाबदारी उचलावी लागते.
ब्रिटनमध्ये पॅकेजिंग EPR चा उद्देश काय आहे?
ब्रिटनमध्ये पॅकेजिंग EPR लागू करण्याचा मुख्य उद्देश हा प्लास्टिक आणि इतर पॅकेजिंग सामग्रीचा कचरा कमी करणे, पुनर्वापराला प्रोत्साहन देणे आणि पर्यावरणावरील नकारात्मक परिणाम कमी करणे हा आहे. या नवीन नियमांमुळे उत्पादकांना त्यांच्या पॅकेजिंगच्या डिझाइनमध्ये सुधारणा करण्यास आणि पुनर्वापर करता येण्याजोग्या किंवा कमी कचरा निर्माण करणाऱ्या सामग्रीचा वापर करण्यास प्रोत्साहन मिळेल.
पहिल्या वर्षासाठी निश्चित केलेले शुल्क:
JETRO च्या अहवालानुसार, ब्रिटिश सरकारने या पॅकेजिंग EPR योजनेच्या पहिल्या वर्षासाठीचे शुल्क निश्चित केले आहे. याचा अर्थ, उत्पादकांना त्यांच्या व्यवसायात वापरल्या जाणाऱ्या पॅकेजिंगच्या प्रमाणानुसार आणि प्रकारानुसार सरकारला काही शुल्क भरावे लागणार आहे. हे शुल्क ‘उत्पादक नोंदणी शुल्क’ (Producer Registration Fee) किंवा तत्सम स्वरूपाचे असू शकते.
या शुल्काचे स्वरूप आणि उद्देश:
- आर्थिक योगदान: या शुल्काद्वारे गोळा केलेला पैसा पॅकेजिंग कचरा गोळा करणे, त्याची वर्गवारी करणे, पुनर्वापर करणे आणि विल्हेवाट लावणे यांसारख्या सेवांसाठी वापरला जाईल.
- जबाबदारी निश्चिती: उत्पादकांना त्यांच्या उत्पादनांच्या पॅकेजिंगसाठी आर्थिकदृष्ट्या जबाबदार धरले जाईल, ज्यामुळे ते अधिक पर्यावरणास अनुकूल पॅकेजिंग वापरण्यास प्रवृत्त होतील.
- पर्यावरणास अनुकूलता वाढवणे: एकूणच, या धोरणाचा उद्देश ब्रिटनमधील पॅकेजिंग कचऱ्याचे व्यवस्थापन सुधारणे आणि पर्यावरणीय स्थिरता वाढवणे हा आहे.
या निर्णयाचे संभाव्य परिणाम:
- उत्पादकांवर परिणाम: सर्व उत्पादकांना, विशेषतः जे मोठ्या प्रमाणात पॅकेजिंग वापरतात, त्यांना हे शुल्क भरावे लागेल. त्यामुळे त्यांच्या उत्पादन खर्चात वाढ होऊ शकते.
- पॅकेजिंग डिझाइनमध्ये बदल: उत्पादक आता पुनर्वापर करता येण्याजोग्या, कमी प्लास्टिक वापरणाऱ्या किंवा बायोडिग्रेडेबल पॅकेजिंगचा वापर करण्यावर अधिक लक्ष केंद्रित करतील.
- ग्राहक जागरूकता: यामुळे ग्राहकांमध्येही पॅकेजिंगच्या पर्यावरणीय परिणामांबद्दल जागरूकता वाढेल आणि ते पर्यावरणास अनुकूल उत्पादने निवडण्यास प्राधान्य देतील.
- पुनर्वापर उद्योगाला चालना: पॅकेजिंग पुनर्वापराच्या प्रक्रियेला चालना मिळेल आणि या उद्योगात नवीन संधी निर्माण होऊ शकतात.
JETRO च्या अहवालाचे महत्त्व:
जपानच्या व्यापार प्रोत्साहन संस्थेने (JETRO) ही माहिती प्रकाशित केल्यामुळे, जपानमधील कंपन्यांना, ज्या ब्रिटनमध्ये व्यवसाय करतात किंवा करण्याची योजना आखत आहेत, त्यांना या नवीन नियमांची आणि शुल्काची माहिती मिळेल. यामुळे त्यांना वेळेत तयारी करता येईल आणि नियमांचे पालन करता येईल.
निष्कर्ष:
ब्रिटिश सरकारने पॅकेजिंगवरील विस्तारित उत्पादक जबाबदारी (EPR) अंतर्गत पहिल्या वर्षाचे शुल्क निश्चित करणे हे पर्यावरण संरक्षणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. या निर्णयामुळे उत्पादकांना त्यांच्या पॅकेजिंगच्या व्यवस्थापनासाठी अधिक जबाबदार धरले जाईल आणि पर्यावरणास अनुकूल पद्धतींचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहन मिळेल. यामुळे येणाऱ्या काळात ब्रिटनमधील कचरा व्यवस्थापन आणि पर्यावरणाच्या स्थितीत सुधारणा अपेक्षित आहे. या नवीन धोरणांचा जपान आणि इतर देशांतील व्यवसायांवर काय परिणाम होतो, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-02 04:25 वाजता, ‘英政府、包装の拡大生産者責任に関する初年度の料金を決定’ 日本貿易振興機構 नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.