माहिती आणि दळणवळण माध्यमांचा वापर:令和६年度 अहवालानुसार सविस्तर आढावा
प्रस्तावना:
जपानमधील राष्ट्रीय संसदीय ग्रंथालयाच्या करंट अवेयरनेस पोर्टलवर (Current Awareness Portal) १ जुलै २०२५ रोजी सकाळी ०६:५९ वाजता, ‘総務省、「令和6年度情報通信メディアの利用時間と情報行動に関する調査報告書」を公表’ (जनसंपर्क मंत्रालय, ‘令和६年度 माहिती आणि दळणवळण माध्यमांच्या वापराच्या वेळेवर आणि माहितीशी संबंधित वर्तनावरचा अहवाल’ प्रकाशित) या शीर्षकाखाली एक महत्त्वाचा अहवाल प्रकाशित झाला. हा अहवाल जपानमधील लोक माहिती आणि दळणवळण माध्यमांचा (information and communication media) वापर कसा करतात, याबद्दल सखोल माहिती देतो. सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, हा अहवाल आपल्याला सांगतो की जपानमधील लोक विविध प्रकारची माहिती आणि दळणवळण साधने (उदा. इंटरनेट, स्मार्टफोन, टीव्ही, रेडिओ इ.) किती वेळ वापरतात आणि त्यांचा वापर कोणत्या उद्देशांसाठी करतात.
मुख्य निष्कर्ष आणि अहवालातील महत्त्वाची माहिती:
हा अहवाल जनसंपर्क मंत्रालयाने (Ministry of Internal Affairs and Communications) केलेल्या सर्वेक्षणावर आधारित आहे. या अहवालातून अनेक महत्त्वपूर्ण बाबी समोर आल्या आहेत, त्या खालीलप्रमाणे आहेत:
-
इंटरनेट आणि स्मार्टफोनचा वाढता वापर:
- आजकाल स्मार्टफोन हे माहिती मिळवण्याचे आणि संवाद साधण्याचे एक प्रमुख माध्यम बनले आहे. अहवालानुसार, बहुसंख्य लोक स्मार्टफोनचा वापर इंटरनेट सर्फिंग, सोशल मीडिया, मेसेजिंग अॅप्स आणि व्हिडिओ पाहण्यासाठी करतात.
- विशेषतः तरुण पिढी स्मार्टफोनवर खूप जास्त वेळ घालवते. यातून ऑनलाइन शिक्षण, मनोरंजन आणि सामाजिक संवादाचे महत्त्व अधोरेखित होते.
-
माहिती मिळवण्याचे विविध मार्ग:
- लोक माहिती मिळवण्यासाठी केवळ इंटरनेटवर अवलंबून नाहीत, तर अजूनही दूरदर्शन (TV) आणि वृत्तपत्रे यांसारख्या पारंपरिक माध्यमांचा वापर करतात.
- मात्र, ऑनलाइन बातम्या आणि सोशल मीडिया हे माहिती मिळवण्याचे जलद आणि सोयीस्कर मार्ग म्हणून उदयास येत आहेत.
-
माहिती संबंधित वर्तणूक (Information Behavior):
- लोकांच्या माहितीशी संबंधित वर्तणुकीतही बदल दिसून येतो. लोक आता केवळ माहिती वाचत नाहीत, तर ती इतरांशी शेअर करतात, त्यावर प्रतिक्रिया देतात आणि स्वतःची मते व्यक्त करतात.
- सोशल मीडियामुळे माहितीचा प्रसार वेगाने होतो आणि लोकांचा संवाद अधिक सुलभ झाला आहे.
-
डिजिटल साक्षरतेचे महत्त्व:
- डिजिटल युगात टिकून राहण्यासाठी आणि माहितीचा योग्य वापर करण्यासाठी डिजिटल साक्षरता (digital literacy) अत्यंत आवश्यक आहे. हा अहवाल डिजिटल साक्षरतेच्या गरजा आणि त्या पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या प्रयत्नांकडे लक्ष वेधतो.
-
विविध वयोगटांतील वापरकर्ते:
- अहवालात विविध वयोगटांतील लोकांच्या माहिती आणि दळणवळण माध्यमांच्या वापराचे विश्लेषण केले आहे. उदाहरणार्थ, ज्येष्ठ नागरिक अजूनही टीव्ही आणि रेडिओवर जास्त अवलंबून असू शकतात, तर तरुण पिढी पूर्णपणे डिजिटल माध्यमांमध्ये रमलेली आहे.
- या फरकांमुळे, प्रत्येक वयोगटासाठी माहिती आणि तंत्रज्ञानाचा वापर सुलभ करण्यासाठी धोरणे आखणे महत्त्वाचे ठरते.
-
नवीन तंत्रज्ञानाचा प्रभाव:
- कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Artificial Intelligence – AI), व्हर्च्युअल रिॲलिटी (Virtual Reality – VR) आणि ऑगमेंटेड रिॲलिटी (Augmented Reality – AR) यांसारख्या नवीन तंत्रज्ञानाचा माहिती आणि दळणवळण माध्यमांच्या वापरावर काय परिणाम होतो, याचाही अभ्यास अहवालात समाविष्ट असू शकतो. हे तंत्रज्ञान भविष्यात माहिती कशी प्राप्त केली जाईल आणि वापरली जाईल, हे बदलू शकते.
अहवालाचे महत्त्व:
हा अहवाल जपानमधील माहिती आणि दळणवळण क्षेत्राच्या धोरणकर्त्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. या अहवालातून मिळवलेल्या माहितीच्या आधारावर:
- सार्वजनिक सेवांमध्ये सुधारणा: सरकार लोकांपर्यंत माहिती पोहोचवण्यासाठी आणि सार्वजनिक सेवा सुधारण्यासाठी नवीन डिजिटल पद्धतींचा अवलंब करू शकते.
- डिजिटल विभाजन कमी करणे: तंत्रज्ञानाचा वापर सर्वांपर्यंत पोहोचावा आणि डिजिटल दरी कमी व्हावी, यासाठी विशेष योजना आखल्या जाऊ शकतात.
- शिक्षण आणि प्रशिक्षण: लोकांना नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर शिकवण्यासाठी आणि त्यांची डिजिटल साक्षरता वाढवण्यासाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केले जाऊ शकतात.
- सुरक्षितता आणि गोपनीयता: ऑनलाइन जगातील सुरक्षितता आणि गोपनीयतेच्या मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित करून लोकांना अधिक सुरक्षित अनुभव देण्यासाठी उपाययोजना केल्या जाऊ शकतात.
निष्कर्ष:
जनसंपर्क मंत्रालयाने प्रकाशित केलेला हा अहवाल जपानमधील लोकांच्या माहिती आणि दळणवळण माध्यमांच्या वापराच्या सद्यस्थितीचे एक स्पष्ट चित्र देतो. इंटरनेट आणि स्मार्टफोनच्या वाढत्या लोकप्रियतेमुळे लोकांच्या सवयी आणि अपेक्षांमध्ये झालेले बदल या अहवालातून स्पष्ट होतात. या अहवालातील निष्कर्षांचा उपयोग करून भविष्यकाळात तंत्रज्ञानाचा अधिक प्रभावीपणे वापर कसा करता येईल, यावर विचारमंथन करणे गरजेचे आहे. हा अहवाल केवळ जपानपुरता मर्यादित नसून, जगभरातील देशांसाठीही उपयुक्त मार्गदर्शक ठरू शकतो, कारण तंत्रज्ञानाचा प्रभाव जागतिक आहे.
総務省、「令和6年度情報通信メディアの利用時間と情報行動に関する調査報告書」を公表
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-07-01 06:59 वाजता, ‘総務省、「令和6年度情報通信メディアの利用時間と情報行動に関する調査報告書」を公表’ カレントアウェアネス・ポータル नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.