GLAM संस्था आणि AI बॉट्स: एक नवीन दृष्टीकोन
नॅशनल डायट लायब्ररीच्या ‘करंट अवेयरनेस पोर्टल’ने (Current Awareness Portal) 19 जून, 2025 रोजी एक अहवाल प्रकाशित केला आहे. या अहवालात ‘GLAM-E Lab’ने AI (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) लर्निंगसाठी (learning) GLAM (Galleries, Libraries, Archives, and Museums) संस्थांच्या ऑनलाइन संग्रहांवर बॉट्सच्या (bots) प्रभावाचा अभ्यास केला आहे.
GLAM संस्था म्हणजे काय?
GLAM म्हणजे ** galleries (कला दालनं), libraries (पुस्तकालय), archives (पुराभिलेख) आणि museums (संग्रहालय)**. या संस्था आपल्याकडील ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक ठेवा जतन करतात आणि तो लोकांना पाहण्यासाठी, अभ्यासण्यासाठी उपलब्ध करून देतात. आजकाल या संस्था आपले संग्रह ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवरही उपलब्ध करून देत आहेत, ज्यामुळे लोकांना घरबसल्या माहिती मिळू शकते.
AI बॉट्स काय करतात?
AI बॉट्स म्हणजे कृत्रिम बुद्धिमत्तेवर आधारित सॉफ्टवेअर (software). ते ऑटोमॅटिक पद्धतीने (automatic) काम करतात. GLAM संस्थांच्या ऑनलाइन संग्रहांमध्ये AI बॉट्स अनेक कामे करू शकतात:
- डेटा ॲनालिसिस (Data analysis): बॉट्स मोठ्या प्रमाणात डेटाचे विश्लेषण करू शकतात आणि माहितीमधील पॅटर्न (pattern) शोधू शकतात.
- इमेज रेकग्निशन (Image recognition): बॉट्स प्रतिमा ओळखू शकतात, जसे की चित्रांमध्ये कोणती व्यक्ती आहे किंवा वस्तू आहे हे ओळखणे.
- भाषांतर (Translation): बॉट्स एका भाषेतील माहितीचे दुसऱ्या भाषेत रूपांतर करू शकतात.
- चॅटबॉट्स (Chatbots): बॉट्स लोकांशी संवाद साधू शकतात आणि त्यांच्या प्रश्नांची उत्तरे देऊ शकतात.
अहवालातील महत्वाचे मुद्दे:
GLAM-E Lab च्या अहवालानुसार, AI बॉट्स GLAM संस्थांच्या ऑनलाइन संग्रहांवर अनेक प्रकारे परिणाम करतात:
-
सकारात्मक परिणाम:
- संग्रहांमधील माहिती अधिक व्यवस्थित होते.
- शोध (search) घेणे सोपे होते, लोकांना हवी असलेली माहिती लवकर मिळते.
- संग्रहांमध्ये नवीन माहिती जोडण्यास मदत होते.
- लोकांना विविध विषयांवर माहिती मिळण्यास मदत होते, ज्यामुळे शिक्षण आणि संशोधनाला चालना मिळते.
-
नकारात्मक परिणाम:
- बॉट्समुळे डेटा प्रायव्हसी (data privacy) आणि सुरक्षा (security) धोक्यात येऊ शकते.
- बॉट्स चुकीची माहिती देऊ शकतात, ज्यामुळे गैरसमज निर्माण होऊ शकतो.
- बॉट्स वापरण्यासाठी तांत्रिक ज्ञान आणि कौशल्ये आवश्यक असतात, त्यामुळे सर्व संस्थांना ते वापरणे शक्य होत नाही.
निष्कर्ष:
एकंदरीत, AI बॉट्स GLAM संस्थांसाठी खूपच उपयोगी ठरू शकतात. मात्र, त्यांचा वापर करताना काळजी घेणे आवश्यक आहे. डेटा सुरक्षा आणि अचूक माहिती यावर लक्ष देणे गरजेचे आहे. भविष्यात AI तंत्रज्ञान आणखी विकसित होईल आणि GLAM संस्था आपल्या ऑनलाइन संग्रहांना अधिक प्रभावीपणे व्यवस्थापित करू शकतील, अशी शक्यता आहे.
टीप: ही माहिती करंट अवेयरनेस पोर्टलवर आधारित आहे. अधिक माहितीसाठी आपण मूळ अहवाल वाचू शकता.
GLAM-E Lab、AI学習のためのボットがGLAM機関のオンラインコレクションに及ぼす影響をまとめたレポートを公開
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-06-19 09:18 वाजता, ‘GLAM-E Lab、AI学習のためのボットがGLAM機関のオンラインコレクションに及ぼす影響をまとめたレポートを公開’ カレントアウェアネス・ポータル नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.
556