रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने पेमेंट अँड सेटलमेंट सिस्टम्स ॲक्ट, 2007 अंतर्गत भारतातील पेमेंट सिस्टम (Payment System) चालवण्यासाठी बँक ऑफ इंडियाला (Bank of India) दिलेले परवाने/अधिकृतता प्रमाणपत्रां (Authorisation Certificates) विषयी माहिती दिली आहे. या माहितीच्या आधारे,payments आणि settlements प्रणाली भारतात कशा काम करतात आणि बँक ऑफ इंडियाची भूमिका काय आहे याबद्दल सोप्या भाषेत माहिती देणारा लेख खालीलप्रमाणे आहे:
पेमेंट आणि सेटलमेंट सिस्टीम म्हणजे काय?
पेमेंट आणि सेटलमेंट सिस्टीम म्हणजे पैसे एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीकडे किंवा एका बँकेतून दुसऱ्या बँकेत सुरक्षितपणे आणि वेळेवर पोहोचवण्याची व्यवस्था. यामध्ये अनेक गोष्टींचा समावेश होतो, जसे की:
- ऑनलाइन पेमेंट: तुम्ही क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड किंवा UPI वापरून जे व्यवहार करता ते.
- मोबाइल पेमेंट: PhonePe, Google Pay, Paytm यांसारख्या ॲप्सद्वारे केलेले पेमेंट.
- बँकिंग व्यवहार: NEFT, RTGS द्वारे केलेले पैसे ट्रांसफर.
- चेक: चेकद्वारे केलेले व्यवहार.
रिझर्व्ह बँकेची भूमिका काय आहे?
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ही भारतातील पेमेंट आणि सेटलमेंट सिस्टीमची नियामक आहे. म्हणजेच, RBI या सिस्टीमवर नियंत्रण ठेवते आणि तिचे कामकाज सुरळीत चालावे यासाठी नियम बनवते. RBI हे सुनिश्चित करते की पेमेंट सिस्टीम सुरक्षित, कार्यक्षम आणि विश्वासार्ह आहे.
पेमेंट अँड सेटलमेंट सिस्टम्स ॲक्ट, 2007 काय आहे?
हा कायदा रिझर्व्ह बँकेला भारतातील पेमेंट सिस्टीमवर देखरेख ठेवण्याचा आणि नियमन करण्याचा अधिकार देतो. या कायद्यानुसार, कोणतीही कंपनी किंवा बँक भारतात पेमेंट सिस्टीम सुरू करू इच्छित असेल, तर त्यांना RBI कडून अधिकृतता प्रमाणपत्र (Authorisation Certificate) घेणे आवश्यक आहे.
बँक ऑफ इंडियाला मिळालेले प्रमाणपत्र काय आहे?
बँक ऑफ इंडियाला RBI ने पेमेंट अँड सेटलमेंट सिस्टम्स ॲक्ट, 2007 अंतर्गत भारतात पेमेंट सिस्टीम चालवण्यासाठी अधिकृतता प्रमाणपत्र दिले आहे. याचा अर्थ बँक ऑफ इंडिया कायदेशीरपणे पेमेंट सिस्टीम चालवू शकते. हे प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी, बँक ऑफ इंडियाला RBI च्या नियमांनुसार काही पात्रता निकष पूर्ण करावे लागतात.
याचा अर्थ काय आहे?
बँक ऑफ इंडियाला हे प्रमाणपत्र मिळाल्यामुळे, बँक आता विविध प्रकारच्या पेमेंट सेवा देऊ शकते. उदाहरणार्थ, ऑनलाइन पेमेंट, मोबाइल पेमेंट, आणि इतर बँकिंग सेवा. यामुळे लोकांना सुरक्षित आणि सोप्या पद्धतीने पैसे पाठवणे आणि स्वीकारणे शक्य होते.
सामान्यांसाठी याचा काय फायदा?
याचा सामान्य लोकांना खालीलप्रमाणे फायदा होतो:
- सुरक्षित व्यवहार: RBI च्या नियमांमुळे, तुमचे पैसे सुरक्षित राहतात.
- सोपे पेमेंट: तुम्ही विविध डिजिटल माध्यमांचा वापर करून सहजपणे पेमेंट करू शकता.
- अधिक सुविधा: बँका नवनवीन पेमेंट सुविधा देतात, ज्यामुळे तुम्हाला सोयीस्कर वाटेल त्या पद्धतीने व्यवहार करता येतात.
थोडक्यात, रिझर्व्ह बँकेने बँक ऑफ इंडियाला पेमेंट सिस्टीम चालवण्याची परवानगी दिली आहे, ज्यामुळे बँक आता सुरक्षित आणि कार्यक्षम पेमेंट सेवा देऊ शकते आणि सामान्य लोकांना त्याचा फायदा होतो.
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-06-13 17:40 वाजता, ‘Approvals/ Certificates of Authorisation issued by the Reserve Bank of India under the Payment and Settlement Systems Act, 2007 for Setting up and Operating Payment System in India’ Bank of India नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.
779