संयुक्त राष्ट्र महासागर जैवविविधता करार (BBNJ) आणि भारतातील नवीन मार्गदर्शक सूचना
परिचय
जगातील महासागर आणि समुद्रांमधील जैवविविधता (Biodiversity) जपण्यासाठी संयुक्त राष्ट्र संघाने एक महत्त्वाचा करार केला आहे, ज्याला ‘BBNJ करार’ (Biodiversity Beyond National Jurisdiction Agreement) म्हणतात. या कराराचा उद्देश समुद्रातील जीवनाचे संरक्षण करणे आणि तेथील नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा योग्य वापर करणे आहे. या कराराला अनुसरून, भारत सरकारने एक नवीन मार्गदर्शक सूचना जारी केली आहे. या मार्गदर्शक सूचना ‘समुद्रातील पर्यावरणीय प्रभाव मूल्यांकन’ (Environmental Impact Assessment) कसे करावे याबद्दल आहेत.
BBNJ करार काय आहे?
BBNJ करार हा समुद्रातील त्या भागांसाठी आहे, जे कोणत्याही देशाच्या मालकीचे नाहीत, म्हणजेच ‘खुला समुद्र’ (High Seas). या भागात जैवविविधता भरपूर आहे, पण त्याचे संरक्षण करण्यासाठी नियम आणि कायदे फार कमी आहेत. त्यामुळे अनेक समस्या येतात, जसे की जास्त मासेमारी करणे, समुद्रात प्रदूषण करणे आणि समुद्रातील जीवांच्या नैसर्गिक अधिवासाला धोका निर्माण होणे. BBNJ करारामुळे या समस्यांवर नियंत्रण ठेवता येणार आहे.
भारताच्या मार्गदर्शक सूचना काय आहेत?
भारत सरकारने ‘पर्यावरणीय प्रभाव मूल्यांकन’ (EIA) करण्यासाठी मार्गदर्शक सूचना जारी केल्या आहेत. EIA म्हणजे काय? तर, जेव्हा आपण समुद्रात काही नवीन काम करतो, जसे की तेल काढणे, जहाजे बांधणे किंवा मासेमारी करणे, तेव्हा त्याचा समुद्रातील पर्यावरणावर काय परिणाम होईल, याचे मूल्यांकन करणे. या मूल्यांकनामुळे आपल्याला हे समजते की कोणत्या कामामुळे समुद्राला जास्त धोका आहे आणि ते टाळण्यासाठी काय उपाययोजना करता येतील.
या मार्गदर्शक सूचनांचे फायदे काय आहेत?
- समुद्रातील जैवविविधतेचे संरक्षण: याguidelinesमुळे समुद्रातील दुर्मिळ जीवजंतू आणि वनस्पतींचे संरक्षण करता येईल.
- पर्यावरणाचे संतुलन: समुद्रात होणारे प्रदूषण आणि इतर धोके कमी करता येतील, ज्यामुळे पर्यावरणाचे संतुलन राखले जाईल.
- sustainable development: समुद्रातील नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा योग्य वापर करता येईल, जेणेकरून भविष्यातही ती उपलब्ध राहील.
EIA कसा केला जातो?
EIA करण्यासाठी काही महत्वाचे टप्पे आहेत:
- प्रकल्पाची माहिती गोळा करणे: समुद्रात जे काम करायचे आहे, त्याची संपूर्ण माहिती मिळवणे.
- पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांचे विश्लेषण: त्या कामामुळे समुद्रातील जीवनावर आणि पर्यावरणावर काय परिणाम होतील, हे तपासणे.
- उपाययोजना सुचवणे: नकारात्मक परिणाम कमी करण्यासाठी उपाययोजना शोधणे.
- अहवाल तयार करणे: EIA चा अहवाल तयार करून सरकारला सादर करणे.
निष्कर्ष
BBNJ करार आणि भारताच्या नवीन मार्गदर्शक सूचना, दोन्ही समुद्रातील पर्यावरणाचे संरक्षण करण्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहेत. या guidelines च्या मदतीने, भारत आपल्या समुद्रांचे आणि तेथील जैवविविधतेचे अधिक चांगल्या प्रकारे जतन करू शकेल.
国連公海等生物多様性協定（BBNJ協定）の国内措置としての「公海等における環境影響評価の実施に関するガイドライン」を公表
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-06-11 03:25 वाजता, ‘国連公海等生物多様性協定（BBNJ協定）の国内措置としての「公海等における環境影響評価の実施に関するガイドライン」を公表’ 環境イノベーション情報機構 नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.
268