UK National Cyber Security Centre (NCSC) नुसार सायबर सुरक्षेसाठी योग्य संस्थात्मक संस्कृती कशी तयार करावी
प्रस्तावना:
आजच्या डिजिटल युगात, सायबर सुरक्षा (Cyber security) प्रत्येक संस्थेसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. केवळ तांत्रिक उपाययोजना करून पुरेसे नाही, तर एक मजबूत सायबर सुरक्षा संस्कृती (Cyber security culture) असणे आवश्यक आहे. UK National Cyber Security Centre (NCSC) ने या संदर्भात काही मार्गदर्शन दिले आहे, ज्यामुळे संस्थांना त्यांच्या कर्मचाऱ्यांमध्ये जागरूकता निर्माण करता येते आणि सायबर धोक्यांपासून बचाव करता येतो. NCSC च्या माहितीनुसार, संस्थेत योग्य सायबर सुरक्षा संस्कृती कशी निर्माण करावी, याबद्दल सोप्या भाषेत माहिती खालीलप्रमाणे:
सायबर सुरक्षा संस्कृती म्हणजे काय?
सायबर सुरक्षा संस्कृती म्हणजे संस्थेतील लोकांचे सायबर धोक्यांबद्दलचे विचार, वर्तन आणि समजूतदारपणा. यात कर्मचाऱ्यांचे ज्ञान, जागरूकता आणि सायबर सुरक्षा नियमांचे पालन यांचा समावेश होतो.
NCSC नुसार सायबर सुरक्षा संस्कृतीचे महत्त्व:
NCSC च्या मते, तांत्रिक उपायांबरोबरच एक मजबूत सायबर सुरक्षा संस्कृती संस्थेला अधिक सुरक्षित बनवते. जेव्हा कर्मचारी सायबर धोक्यांविषयी जागरूक असतात आणि त्यांना कसे टाळायचे हे माहीत असते, तेव्हा धोक्यांची शक्यता कमी होते.
सायबर सुरक्षा संस्कृती तयार करण्यासाठी आवश्यक गोष्टी:
- नेतृत्वाची बांधिलकी (Leadership Commitment):
- व्यवस्थापनाने सायबर सुरक्षेला प्राधान्य देणे आवश्यक आहे.
- त्यांनी सायबर सुरक्षा धोरणे (Cyber security policies) आणि प्रक्रियांना समर्थन देणे गरजेचे आहे.
-
नियमितपणे कर्मचाऱ्यांसाठी प्रशिक्षण आयोजित करणे आवश्यक आहे.
-
जागरूकता आणि प्रशिक्षण (Awareness and Training):
- कर्मचाऱ्यांमध्ये सायबर धोक्यांविषयी जागरूकता निर्माण करणे.
- फिशिंग (Phishing), मालवेअर (Malware) आणि सोशल इंजिनिअरिंग (Social Engineering) सारख्या धोक्यांविषयी माहिती देणे.
-
नियमितपणे सायबर सुरक्षा प्रशिक्षण आयोजित करणे, जेणेकरून कर्मचाऱ्यांचे ज्ञान अद्ययावत राहील.
-
सरळ आणि सोपे नियम (Simple and Clear Policies):
- सायबर सुरक्षा नियम आणि धोरणे सोप्या भाषेत तयार करणे, जेणेकरून कर्मचाऱ्यांना ते सहज समजतील.
-
नियमांचे पालन करणे का महत्त्वाचे आहे, हे स्पष्ट करणे.
-
सकारात्मक दृष्टीकोन (Positive Approach):
- सायबर सुरक्षा ही फक्त एक तांत्रिक बाब नाही, तर ती संस्थेच्या संस्कृतीचा भाग आहे, हे समजून घेणे.
- कर्मचाऱ्यांनी सायबर सुरक्षा समस्यांविषयी बोलण्यासाठी आणि तक्रार करण्यासाठी प्रोत्साहित करणे.
-
सायबर सुरक्षा नियमांचे पालन करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांचे कौतुक करणे.
-
प्रतिक्रिया आणि सुधारणा (Feedback and Improvement):
- सायबर सुरक्षा उपायांवर कर्मचाऱ्यांकडून नियमितपणे प्रतिक्रिया घेणे.
- प्रतिक्रियेच्या आधारावर धोरणे आणि प्रक्रियांमध्ये सुधारणा करणे.
- सायबर सुरक्षा घटनांमधून शिकणे आणि भविष्यात त्या टाळण्यासाठी उपाययोजना करणे.
उदाहरण:
एखाद्या बँकेत, व्यवस्थापनाने सायबर सुरक्षेला सर्वोच्च प्राधान्य दिले आहे. त्यांनी कर्मचाऱ्यांसाठी नियमित प्रशिक्षण आयोजित केले, ज्यात फिशिंग ईमेल (Phishing email) कसे ओळखायचे आणि सुरक्षित पासवर्ड (Safe password) कसा तयार करायचा, याबद्दल मार्गदर्शन केले. बँकेने एक सोपे नियम तयार केले, ज्यात कोणालाही आपला पासवर्ड सांगण्यास मनाई आहे. या नियमांचे पालन करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांचे बँक व्यवस्थापन कौतुक करते.
निष्कर्ष:
UK National Cyber Security Centre (NCSC) च्या मार्गदर्शनानुसार, सायबर सुरक्षा संस्कृती तयार करणे ही एक सतत चालणारी प्रक्रिया आहे. यात नेतृत्व, जागरूकता, प्रशिक्षण आणि सकारात्मक दृष्टीकोन यांचा समावेश असतो. संस्थेने कर्मचाऱ्यांच्या सहकार्याने सायबर सुरक्षा संस्कृती मजबूत करावी, जेणेकरून ते सायबर धोक्यांपासून सुरक्षित राहू शकतील.
Creating the right organisational culture for cyber security
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-06-03 12:42 वाजता, ‘Creating the right organisational culture for cyber security’ UK National Cyber Security Centre नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.
231