ब्रिटिश भौतिकशास्त्र संस्थेने (IOP Publishing) त्यांच्या सर्व जर्नल्समध्ये ‘क्रेडिट’ (CRediT) प्रणाली लागू केली!
बातमी काय आहे? ब्रिटिश भौतिकशास्त्र संस्थेने (Institute of Physics – IOP Publishing) त्यांच्या प्रकाशनांमध्ये एक नवीन प्रणाली सुरू केली आहे, ज्याला ‘क्रेडिट’ (CRediT – Contributor Roles Taxonomy) म्हणतात. या प्रणालीमुळे संशोधनामध्ये योगदान देणाऱ्या प्रत्येक लेखकाची भूमिका स्पष्टपणे समजेल.
‘क्रेडिट’ प्रणाली काय आहे? ‘क्रेडिट’ म्हणजे ‘योगदानकर्ता भूमिका वर्गीकरण’. हे एक प्रकारचे वर्गीकरण आहे, ज्यामुळे संशोधनामध्ये लेखकांनी काय काम केले आहे, हे समजते. पूर्वी, लेखात फक्त लेखकांची नावे असायची, पण कोणी काय काम केले हे स्पष्ट नसायचे. ‘क्रेडिट’ प्रणालीमुळे हे स्पष्ट होते.
या प्रणालीमध्ये कोणत्या भूमिकांचा समावेश आहे? ‘क्रेडिट’ प्रणालीमध्ये एकूण १४ भूमिका आहेत. त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे:
- संकल्पना (Conceptualization): संशोधनाची कल्पना मांडणे.
- डेटा क्युरेशन (Data curation): डेटा गोळा करणे आणि व्यवस्थित करणे.
- औपचारिक विश्लेषण (Formal analysis): डेटाचे विश्लेषण करणे.
- निधी उभारणी (Funding acquisition): संशोधनासाठी पैसे मिळवणे.
- तપાસ (Investigation): तपासणी करणे.
- ** पद्धत (Methodology):** संशोधन करण्याची पद्धत ठरवणे.
- प्रकल्प प्रशासन (Project administration): प्रकल्पाचे व्यवस्थापन करणे.
- संसाधने (Resources): आवश्यक साहित्य किंवा उपकरणे पुरवणे.
- सॉफ्टवेअर (Software): सॉफ्टवेअर तयार करणे.
- पर्यवेक्षण (Supervision): मार्गदर्शन करणे.
- वैधता (Validation): निष्कर्षांची पडताळणी करणे.
- व्हिज्युअलायझेशन (Visualization): आकडेवारी दर्शवण्यासाठी ग्राफिक्स तयार करणे.
- लेखन – मूळ मसुदा (Writing – original draft): मूळ लेख लिहिणे.
- लेखन – पुनरावलोकन आणि संपादन (Writing – review & editing): लेखाचे पुनरावलोकन करणे आणि सुधारणे.
याचा फायदा काय?
- पारदर्शकता: कोण लेखकाने काय काम केले हे स्पष्टपणे समजते.
- जबाबदारी: प्रत्येक लेखकाला त्याच्या कामाची जबाबदारी घ्यावी लागते.
- सहकार्य: संशोधनात मदत करणाऱ्या प्रत्येकाला योग्य श्रेय मिळते.
- मूल्यांकन: संशोधकांचे योग्य मूल्यांकन करणे सोपे होते.
हे महत्वाचे का आहे? आजकाल, संशोधन हे खूप गुंतागुंतीचे असते आणि अनेक लोक त्यात सहभागी असतात. त्यामुळे, ‘क्रेडिट’ प्रणालीसारखी प्रणाली असणे खूप महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून प्रत्येकाला त्याच्या योगदानासाठी योग्य तो मान मिळू शकेल. IOP Publishing ने हे पाऊल उचलल्यामुळे, इतर प्रकाशकही या प्रणालीचा वापर करतील अशी अपेक्षा आहे.
थोडक्यात: ‘क्रेडिट’ प्रणालीमुळे संशोधनातील प्रत्येक व्यक्तीच्या कामाचे महत्त्व वाढेल आणि विज्ञानाला अधिक प्रामाणिक बनण्यास मदत होईल.
英国物理学会出版局（IOP Publishing）、著者の役割に関する分類“CRediT”を全てのジャーナルに導入：研究成果の作成や出版における著者の多様な役割を明確化
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला:
2025-05-28 08:33 वाजता, ‘英国物理学会出版局（IOP Publishing）、著者の役割に関する分類“CRediT”を全てのジャーナルに導入：研究成果の作成や出版における著者の多様な役割を明確化’ カレントアウェアネス・ポータル नुसार प्रकाशित झाले. कृपया संबंधित माहिती सहित एक सविस्तर लेख सोप्या भाषेत लिहा. कृपया मराठीत उत्तर द्या.
592