कार्बन कॅप्चर, युटिलायझेशन आणि स्टोरेज (CCUS): तज्ञांनी तुमच्या प्रश्नांची उत्तरे दिली
परिचय: कार्बन कॅप्चर, युटिलायझेशन आणि स्टोरेज (CCUS) हे एक तंत्रज्ञान आहे जे वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइड (CO2) शोषून घेते आणि त्याचे व्यवस्थापन करते. हवामान बदलाच्या संकटाचा सामना करण्यासाठी हे तंत्रज्ञान महत्त्वाचे आहे.
CCUS म्हणजे काय? CCUS मध्ये तीन मुख्य प्रक्रिया आहेत: * कार्बन कॅप्चर (Carbon Capture): कारखाने, ऊर्जा प्रकल्प किंवा थेट हवेतून कार्बन डायऑक्साइड (CO2) पकडणे. * कार्बन युटिलायझेशन (Carbon Utilisation): पकडलेल्या कार्बन डायऑक्साइडचा वापर इतर उत्पादने तयार करण्यासाठी करणे, जसे की सिमेंट, प्लास्टिक किंवा इंधन. * कार्बन स्टोरेज (Carbon Storage): वातावरणातून काढलेला कार्बन डायऑक्साइड जमिनीखाली खोलवर साठवणे, जेणेकरून तो पुन्हा वातावरणात जाणार नाही.
CCUS कसे कार्य करते? 1. कार्बन कॅप्चर: कार्बन डायऑक्साइड (CO2) उत्सर्जित करणाऱ्या स्त्रोतांकडून, जसे की कोळसा-आधारित वीज प्रकल्प किंवा सिमेंट कारखाने, CO2 शोषून घेतला जातो. यासाठी विविध तंत्रज्ञान वापरले जातात. 2. कार्बन युटिलायझेशन: पकडलेल्या CO2 चा वापर अनेक प्रकारे केला जाऊ शकतो. उदाहरणार्थ, त्याचा उपयोग रसायने, प्लास्टिक, सिमेंट आणि इंधन तयार करण्यासाठी होऊ शकतो. 3. कार्बन स्टोरेज: पकडलेला CO2 वाहतूक करून सुरक्षित ठिकाणी साठवला जातो, सहसा जमिनीखाली खोलवर असलेल्या भूगर्भीय रचनांमध्ये.
CCUS चा उद्देश काय आहे? * वातावरणातील कार्बन डायऑक्साइडची (CO2) पातळी कमी करणे, ज्यामुळे ग्लोबल वार्मिंग कमी होण्यास मदत होते. * औद्योगिक उत्सर्जन कमी करणे आणि प्रदूषण नियंत्रणात आणणे. * नवीन हरित तंत्रज्ञानाचा विकास करणे आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण करणे.
CCUS चे फायदे काय आहेत? * हवामान बदलाचा प्रभाव कमी होतो. * औद्योगिक क्षेत्रातील कार्बन उत्सर्जन कमी होते. * नवीन व्यवसायांना चालना मिळते. * ऊर्जा सुरक्षा वाढते.
CCUS चे तोटे काय आहेत? * हे तंत्रज्ञान अजूनही विकासाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात आहे, त्यामुळे खर्च जास्त आहे. * कार्बन स्टोरेजच्या ठिकाणी गळती होण्याचा धोका असतो. * यासाठी मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा आणि पाण्याची आवश्यकता असते.
भारतासाठी CCUS किती महत्त्वाचे आहे? भारत एक विकसनशील देश आहे आणि त्याची ऊर्जा मागणी वाढत आहे. अशा परिस्थितीत, CCUS भारतासाठी एक महत्त्वपूर्ण तंत्रज्ञान ठरू शकते. यामुळे भारताला कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यास आणि ऊर्जा सुरक्षा वाढवण्यास मदत मिळेल.
निष्कर्ष: कार्बन कॅप्चर, युटिलायझेशन आणि स्टोरेज (CCUS) हे हवामान बदलाच्या विरोधात लढण्यासाठी एक आशादायक तंत्रज्ञान आहे. जरी यात काही आव्हाने असली, तरी त्याचे फायदे खूप मोठे आहेत. त्यामुळे, CCUS च्या विकासाला आणि अंमलबजावणीला प्रोत्साहन देणे आवश्यक आहे.
टीप: ही माहिती १६ मे २०२४ रोजी gov.uk वर प्रकाशित झालेल्या ‘CCUS explained: experts answer your questions’ या लेखावर आधारित आहे.
CCUS explained: experts answer your questions
AI ने बातमी दिली आहे.
खालील प्रश्न Google Gemini मधून प्रतिसाद तयार करण्यासाठी वापरण्यात आला: